Κανένας πόλεμος δεν ξεκίνησε για να κρατήσει πολύ. Κάθε φορά που ένας ηγέτης κήρυττε την έναρξη ενός πολέμου, δίκαιου ή άδικου, έδινε πάντα την υπόσχεση ότι θα κατήγαγε μια γρήγορη και ολοκληρωτική νίκη. Η ιστορία είχε φυσικά άλλη άποψη σε πάρα πολλές περιπτώσεις και χαιρέκακα τιμώρησε ανελέητα ηγέτες και λαούς.
Κάποιες φορές βέβαια γίνονται πράγματα που έχουν σχεδιαστεί, αλλά δεν λέγονται όπως ένας πόλεμος μακράς διάρκειας με στόχο που δεν είναι ακριβώς προφανής. Πιο χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα είναι ο πόλεμος που διεξάγει η Ρωσία την Ουκρανία. Ένας πόλεμος που ξεκίνησε με μια ιδέα γερμανικού blitz που είχε σαν στόχο την παλινόρθωση του πρώιμου μετασοβιετικού status quo, φαίνεται να εξελίσσεται σε έναν πόλεμο που αναμένεται να κρατήσει χρόνια, ενώ ο στόχος του πολέμου ίσως να μην είναι η Ουκρανία, ίσως να ξεπερνά και τα σύνορα της Ευρώπης.
Αν υπήρχε ένα εργαλείο που να προβλέπει την έκβαση ενός υποθετικού πολέμου ή ενός πολέμου που μόλις έχει ξεσπάσει, ενδεχομένως να λειτουργούσε λυτρωτικά για όλες τις πλευρές, σαν ένας αυτόματος ΟΗΕ. Ας σκεφτούμε λίγο τη σύγκριση μια επέμβασης της πυροσβεστικής σε μια πυρκαγιά κτιρίου και ενός κτιρίου που είναι εφοδιασμένο με ένα αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης με ανιχνευτές καπνού και φωτιάς.
Κάτι τέτοιο είναι το Major Combat Operations Statistical Model, ένα υπολογιστικό μοντέλο, παρόμοιο με αυτά που τρέχουν σε περιόδους χρηματοπιστωτικών κρίσεων. Πίσω από αυτό το πρόγραμμα βρίσκεται το ελίτ εκπαιδευτικό στρατιωτικό ίδρυμα των ΗΠΑ, η Σχολή Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων του Ναυτικού στο Monterey, κάτι μεταξύ σχολής επιτελών και σχολής πολέμου. Με δεδομένο ότι πολλές από τις τεχνολογίες που απολαμβάνουμε είναι προϊόν πολεμικής έρευνας, από το GPS μέχρι το ίντερνετ, θα περίμενε κανείς ένα τέτοιο σύστημα να έχει προηγηθεί από τα αντίστοιχα άλλων κρίσεων, αλλά ο πόλεμος είναι ένα απίστευτα πολύπλοκο και πολυδιάστατο ζήτημα.
Το μοντέλο αυτό χρησιμοποιεί 30 διαφορετικά μεγέθη που επηρεάζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την έκβαση ενός πολέμου. Για το «καλιμπράρισμά» του χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από 96 διαφορετικές συρράξεις και το πρώτο πετυχημένο πείραμα αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Όταν έτρεξε το μοντέλο έδειξε την πιθανότητα επιτυχίας σε σύντομο χρονικό ορίζοντα, τόσο για την αμυνόμενη Ουκρανία, όσο και για την επιτιθέμενη Ρωσία. Σε μία κλίμακα πιθανής επιτυχίας από το 1 μέχρι το 7 σε ό,τι αφορά την κατάληψη του Κιέβου, έδωσε πιθανότητα 2 για τη Ρωσία και 5 για την Ουκρανία, άρα έπεσε μέσα για το ότι κράτησε το Κίεβο. Στο ίδιο πρόγραμμα μπήκαν όλες οι επιχειρήσεις των Ρώσων έκτοτε και σε 7 στις 10 περιπτώσεις έπεσε μέσα.
Αυτή τη στιγμή η ερευνητική ομάδα τρέχει το Major Combat Operations Statistical Model προσπαθεί να βάλει όσο τον δυνατόν περισσότερα δεδομένα. Κι αυτό γιατί μέχρι τώρα, παρά τους παράγοντες που έχει στη διάθεσή του, δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια το αποτέλεσμα ενός ανορθόδοξου πολέμου ή ενός υβριδικού. Ένας ανταρτοπόλεμος σε στυλ Αφγανιστάν και Ταλιμπάν δεν μετράει μόνο πλήθος στρατιωτών και οπλικών συστημάτων, αλλά και αστάθμητους παράγοντες με ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως η ψυχολογία του στρατεύματος.
Από τη στιγμή που το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί από στελέχη τακτικών ενόπλων δυνάμεων δεν μπορεί ακόμα να αναλύσει δεδομένα ανταρτών. Αυτό όμως που μπορεί να κάνει σε πρώτη φάση είναι να λαμβάνει υπόψη τη νοοτροπία των στρατιωτών, ανάλογα με το αν υπηρετούν μια δυτική δημοκρατία ή όχι. Για παράδειγμα σε εικονικά σενάρια μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν, το πρόγραμμα βάζει τους πιλότους των μαχητικών να πολεμούν με διαφορετικό ηθικό κώδικα και νοοτροπία και δεν λαμβάνει υπόψη μόνο τα τεχνικά χαρακτηριστικά των αεροσκαφών τους.
Ίσως στο μέλλον αυτό υπολογιστικό μοντέλο να αποθαρρύνει την έναρξη πολέμων στο μέλλον, όπως λένε όσοι βρίσκονται πίσω από την εξέλιξή του. Για κάποιους άλλους ίσως πυροδοτήσει πιο εύκολα μικρής έκτασης πολέμους μεγάλων και ισχυρών χωρών απέναντι σε μικρότερες. Ο άνθρωπος έχει πάντα την τάση να χρησιμοποιεί με κακό τρόπο εργαλεία καλών προθέσεων, ήδη από την παλαιολιθική εποχή και την κατασκευή των πρώτων αιχμηρών αντικειμένων.
Τώρα σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία έτσι όπως εξελίσσεται; Σε μακροχρόνιο ορίζοντα, και με δεδομένο το πώς χρησιμοποιείται το πυροβολικό στην παρούσα φάση, αναμένεται να φανεί κάποια στιγμή το έλλειμμα της Ουκρανίας σε πολεμικό υλικό έναντι της Ρωσίας. Αυτό σημαίνει νίκη για τη Ρωσία; Ναι, λέει το σύστημα, αλλά όχι τόσο εύκολα όσο θα ήθελαν οι Ρώσοι. Δυστυχώς το σύστημα βλέπει τον φόβο που έχουμε όλοι, ο πόλεμος θα κρατήσει για αρκετό καιρό ακόμα.
