Στις 4 Φεβρουαρίου του 2004 σε ένα δωμάτιο της φοιτητικής εστίας του Harvard, ένας φοιτητής έφτιαξε ένα ψηφιακό λεύκωμα επετηρίδας με μοναδικό στόχο τη «βαθμολόγηση» της εμφάνισης των συμφοιτητριών του. Μπορεί να πέρασαν μερικά χρόνια από την εκτόξευση του facebook εκτός του πανεπιστημιακού περιβάλλοντος, όμως η συνέχεια ήταν πραγματικά ιλιγγιώδης.
Το 2012 το facebook είχε 1 δις ενεργούς χρήστες και το 2017 έφτασε τα 5 δις, έτσι πρακτικά δικτύωσε ολόκληρο τον κόσμο. Τι στόχους μπορεί να έχει πλέον ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης όταν έχει καταφέρει να φτάσει ακόμα και στις πιο τεχνολογικά αναπτυσσόμενες χώρες; Τον πιο δύσκολο από όλους, είναι η πολύ απλή απάντηση.
Ένα χιλιοφορεμένο κλισέ λέει ότι το δύσκολο δεν είναι να βρεθείς στην κορυφή, αλλά να διατηρηθείς σε αυτή. Η σύντομη ιστορία του ίντερνετ έχει δείξει ότι αυτό το κλισέ ισχύει στο ακέραιο και το νεκροταφείο των άλλοτε επαναστατικών εφαρμογών που κρατούσαν δέσμιους και εξαρτημένους τους πιονιέρους της δικτύωσης είναι εξαιρετικά εκτενές. Και μόνο στο άκουσμα των λέξεων Myspace, msn, hotmail κλπ ρίγη συγκίνησης κυριεύουν τους millenials, γιατι οι νεότεροι μάλλον δεν έχουν ιδέα για τι πράγμα μιλάμε. Ίσως θα έπρεπε να προστεθεί και η νοσταλγία, αλλά αυτή αφορά καθαρά τη νιότη τους που έτυχε να συμπέσει με αυτά τα τεχνολογικά εργαλεία. Γιατι σε αντίθεση με τα βινύλια και άλλα ρετρό αντικείμενα δεν υπάρχει κανενός είδους νοσταλγία για πράγματα που οι ίδιοι εγκατέλειψαν σαν παιδιά που βαρέθηκαν τα παλιά τους παιχνίδια.
Το facebook είναι ακόμα πολύ μακριά για να πούμε πως αντιμετωπίζει τον υπαρξιακό κίνδυνο του Myspace, αλλά με αφορμη τα στατιστικά στοιχεία τριμήνου που δημοσιεύθηκαν τις παραμονές της ενηλικίωσής του, δείχνουν τα πρώτα σημάδια κόπωσης. Την τετάρτη που μας πέρασε είχαμε για πρώτη φορά κάτω από 2 δις logins στο facebook. Τα νέα αυτά δεν άργησαν να μεταφραστούν και σε χρηματιστηριακά δεδομένα.
Την Πέμπτη η μετοχή του Metaverse, μητρική εταιρεία η οποία ελέγχει όλα αυτά τα app που συλλέγει ή φτιάχνει ο Mark Zuckerberg, έχασε το 26% της αξίας της. Και για να το κάνουμε λίγο πιο χειροπιαστό, αν και ένα τέτοιο ποσό μόνο τέτοιο δεν είναι, μέσα σε μία ημέρα το facebook έχασε 220 δις δολάρια.
Τα στοιχεία για τα μειωμένα logins έφεραν στην επιφάνεια τα πραγματικά προβλήματα που facebook που δεν είναι φρέσκα. Το facebook χάνει συνεχώς χρήστες και αυτό δεν είναι τόσο μεγάλο πρόβλημα σαν ποσότητα όταν έχεις δικτυωμένο ολόκληρο τον κόσμο, αλλά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής της μείωσης.
Η «αιμορραγία» του facebook είναι στην Αφρική, την Ασία, τη Λατινική Αμερική και στους νέους. Χρειάστηκαν μόλις 18 χρόνια για να γίνει ένα φρεσκο φοιτητικό app, χώρος συνάντησης λευκών boomers. Θυμηθείτε λίγο πότε ήταν η τελευταία φορά που χρησιμοποιήσατε τον Internet Explorer και ποιοι ήταν αυτοί που επέμεναν να το χρησιμοποιούν σε πείσμα του Mozilla, του Chrome και του Safari, και κυρίως σκεφτείτε πού είναι τώρα ο Internet Explorer.
Και αν φεύγουν οι νέοι και οι κάτοικοι των αναδυόμενων οικονομιών από το facebook, πού πάνε; Σιγουρα δεν κυριεύονται από κάποιο μπουμερικό αίσθημα νοσταλγίας. Ούτε στο Myspace επιστρέφουν, αλλά ούτε και στις αλάνες για να παίξουν αμπάριζα και μήλα. Το Tik Tok είναι ο νέος χώρος συνάντησης των νέων και το facebook το γνωρίζει πολύ καλά αυτό.
Δεν είναι η πρώτη φορά που έκανε γκελ σε ένα πιο νεανικό κοινό ένα πολύ πιο «ελαφρύ» στη χρήση και πιο άμεσο μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Η γκρίζα ηλικιακά ζώνη μεταξύ millennials και Gen Z άνθισε στο Instagram και το facebook είχε ακόμα τα αντανακλαστικά για να το προλάβει. Πολύ απλά το εξαγόρασε εκμεταλλευόμενο τη δύναμη και το ρευστό του. Αλλά με το Tik Tok έδειξε τις πρώτες ρυτίδες του.
Σαν απάντηση στο Tik Tok εμφάνισε τη λειτουργία των reels, σύντομα βίντεο τα οποία το facebook υποστήριξε ότι ήταν και καλύτερα, αλλά αυτό δεν έχει καμία σημασία, ειδικά για τους νέους. Από τη στιγμή που στο facebook είναι κυριολεκτικά όλο τους το σόι, γονείς, θείοι και εσχάτως καθηγητές, δεν έχουν καμία απολύτως όρεξη να κάτσουν σε αυτό, ακόμα κι αν τους πλήρωναν.
Τα προβλήματα όμως για το facebook δεν είναι μόνο δαρβινικής φύσης. Τα σκάνδαλα που αφορούν την κακοδιαχείριση των δεδομένων που συλλέγει δεν φαίνονται να έχουν επίλυση γιατί το facebook χτίστηκε πάνω σε αυτό ακριβώς το πράγμα. Το χτίσιμο του Metaverse σηματοδοτεί και την αλλαγή πλεύσης για το facebook και αυτό που μένει να αποδειχθεί είναι αν θα γίνει έγκαιρα ή είναι πολύ αργά για την πρόσκρουση στο παγόβουνο.
Η πώληση εικονικών αντικειμένων, αλλά και hardware το οποίο είναι απαραίτητο για την όσο πιο ρεαλιστική VR εμπειρία, είναι μια διαδικασία ρευστοποίησης για το facebook. Η ισχύς του δεν είναι ούτε η τιμή της μετοχής ούτε κάποιο άλλο οικονομικό μέγεθος, αλλά τα δεδομένα που έχει συλλέξει. Η ρευστοποίηση που κάνει αυτή τη στιγμή είναι σε αυτά τα data χτίζοντας το Metaverse και έχει έναν ακόμα λόγο για να το κάνει.
Οι πιέσεις από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για σπάσιμο ενός τόσο ισχυρού μονοπωλίου πληροφοριών έρχεται μαζί με την πίεση από το κοινό που αρχίζει να βαριέται. Το μεγάλο στοίχημα αυτή τη φορά για τον Mark Zuckerberg είναι το αν θα καταφέρει να φτιάξει το παράλληλο σύμπαν εικονικής πραγματικότητας που έχει οραματιστεί. Θα είναι ένα άλμα αντίστοιχο με αυτό που έκανε πριν από 15 χρόνια, όταν το facebook βγήκε από τα πανεπιστήμια και κατέκλυσε την κοινωνία. Το αν θα προλάβει να το κάνει για ακόμα μία φορά, δεν είναι μια εύκολη πρόβλεψη, το μόνο σίγουρο είναι ότι η αντίστροφη μέτρηση έχει ξεκινήσει.
