Οπωσδήποτε η χθεσινή βραδιά μπορεί να μην ήταν η καλύτερη για τον Γιώργο Λάνθιμο, αλλά θα πούμε ξανά αυτό που τονίζαμε από τότε που ανακοινώθηκαν οι υποψηφιότητες: τα φετινά Όσκαρ είχαν πολύ καλές ταινίες. Αν αφήσουμε στην άκρη τις λεπτομέρειες που έκαναν τις ταινίες αυτές ιδανικές ή όχι στα μάτια του κάθε θεατή, το τελικό προϊόν σαν ξεχωριστό αποτέλεσμα της κάθε ταινίας ήταν αντάξιο για υποψηφιότητα Όσκαρ. Και μπράβο τους. Το χθεσινό ωστόσο, ήταν μία έκπληξη και για εμάς.
Γιατί όλοι είδαμε το Β’ Ανδρικού να ξανάρχεται στην τροπαιοθήκη του Mahershala Ali, λυπηθήκαμε για τον Viggo Mortensen που παρόλη την εξαιρετική του ερμηνεία γνωρίζαμε πως δεν θα πάρει σπίτι το Α’ Ανδρικού, αλλά κανείς και τίποτα δεν μας είχε ετοιμάσει για την νίκη του Green Book στο Όσκαρ Καλύτερης ταινίας. Όταν έχεις να κάνεις με αρκετά φαβορί, είναι πάντα δύσκολο να προβλέψεις το αποτέλεσμα. Ο τελευταίος λόγος ωστόσο πηγαίνει πάντα στην Ακαδημία, γιατί δεν είναι βραβεία κοινού. Είναι μία πολύ συγκεκριμένη βράβευση με πολύ συγκεκριμένα στάνταρ. Και όμως για κάποιους αυτά τα στάνταρ δεν τηρήθηκαν για διαφόρους λόγους. Την αρχή την έκανε ο Spike Lee -κατά κάποιον τρόπο- ο οποίος προσπάθησε να φύγει από την τελετή όταν το Green Book κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Σήμερα, ένα μεγάλο μέρος του κόσμου και κυρίως δημοσιογράφοι, γράφουν για την «αδικία» της Ακαδημίας και πόσο το Green Book με μία τέτοια θεματολογία δεν άξιζε την βράβευση. Το καλύτερο που διαβάσαμε, ήταν πως έφερε στην επιφάνεια «τα στερεότυπα που αυτός ο κόσμος θα έπρεπε να ξεχάσει». Νιώσαμε λοιπόν την ανάγκη να γράψουμε αυτό το κείμενο, για να αιτιολογήσουμε όλα όσα ο κόσμος δεν πρέπει να ξεχάσει ποτέ.
Το Green Book είναι μία αληθινή ιστορία. Και δεν μιλάμε μόνο για τους δύο πρωταγωνιστές, τον Don Shirley (Mahershala Ali) και τον Tony Lip (Viggo Mortensen). Όλα όσα αφορούν αυτό το βιβλίο, το Negro Motorist Green Book, είναι κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας μας για να μην ξεχνούν οι νεότεροι. Την δεκαετία του ’60 η Αμερική δεν ήταν και το πιο υπέροχο μέρος για να μεγαλώσει ένας Αφροαμερικάνος. Παρότι στον Βορρά τα πράγματα ήταν πιο φιλικά, δεν μπορούσες να πεις το ίδιο και για τον Νότο. Φαντάσου λοιπόν τώρα αυτό. Να τα έχει φέρει η ζωή έτσι ώστε να μεγαλώνεις στο Τζάκσον του Μισσισιπή ή στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα. Μέρη όπου μπορεί κάποιος να έρθει με ένα περίστροφο και να σου φυτέψει μία σφαίρα στο κούτελο, χωρίς να δώσει λογαριασμό σε κανένα. Ή να βιάσει την μητέρα σου και την αδερφή σου, γνωρίζοντας ότι ο Νόμος δεν θα ασχοληθεί και πολύ επειδή είσαι Αφροαμερικάνος. Είσαι κατώτερος. Είναι νέγρος. Και δεν σε λένε καν με το μικρό σου όνομα. Σε αποκαλούν μονίμως νέγρο. Το βιβλίο αυτό γραμμένο από τον ταχυδρόμο Victor Hugo Green, ο οποίος σημείωνε ξενοδοχεία, μπαρ και καταφύγια όπου είναι φιλικά προς τους Αφροαμερικάνους. Σκέψου δηλαδή να κρύβεσαι στην χώρα που γεννήθηκες.
Το πρόβλημα μας ακριβώς ποιο είναι λοιπόν; Τα «στερεότυπα» που ξαναφέρνουν στην επιφάνεια αυτές οι ταινίες; Ή απλά είναι ένα κάκιωμα επειδή δεν κέρδισαν αυτές που θέλαμε; Οι συμπεριφορές και τα σκηνικά που παρουσιάζονται, δεν είναι κάποιο αποκύημα φαντασίας. Ήταν ο κανόνας εκείνης της δύσκολης εποχής και έρχεται για να θυμίσει πόσο «ανθρωπιστές» υπήρξαμε. Πέραν της ίδιας της ταινίας που παρουσιάζει τα γεγονότα με έναν πολυδιάστατο τρόπο -τόσο δραματικό όσο και κωμικό- είναι παράλληλα και μία ταινία που δίνει αξία στο αληθινό bromance. Αυτό που δύο άντρες βιώνουν ο ένας τον κόσμο του άλλου, που καλούνται να αναθεωρήσουν όλα όσα ήξεραν και που κάνουν το μεγάλο βήμα να αλλάξουν το σκεπτικό τους σε μία πολύ άγρια εποχή που οποιαδήποτε αλλαγή θεωρούταν απειλή. Αυτό είναι το αληθινό νόημα και αυτό πρέπει να είναι το μήνυμα εκεί έξω. Αλλιώς μπορούμε απλά να διαγράψουμε από την μνήμη τις ταινίες που εμφανίζουν αυτή τη μελανή σελίδα της ανθρωπότητας. Από το «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» και το «Roots» μέχρι το «12 Years A Slave».
Στο τέλος της ημέρας, μετά τα Όσκαρ, τις βραβεύσεις και τις εξυπνάδες, ένα μόνο πράγμα έχει σημασία. Αν το Green Book που βραβεύτηκε με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, είχε πράγματι κάποιο μήνυμα να δώσει. Όλα τα άλλα είναι θόρυβος για όσους λατρεύουν να δημιουργούν ηχορύπανση. Έχουμε μάθει να καταδικάζουμε οτιδήποτε θεωρείται ή τουλάχιστον κατηγοριοποιείται στα μπλοκμπάστερ, χωρίς να μπαίνουμε καν στη διαδικασία να θυμηθούμε πιο είναι το ζητούμενο μίας καλής ταινίας: να έχει κάτι να δώσει.
Αυτό είναι το ζητούμενο εκεί έξω, είτε με Όσκαρ είτε χωρίς. Και μπράβο στο Green Book του Peter Farrelly που ήταν μία από αυτές.
