Αν ρωτήσεις οποιονδήποτε άντρα εκεί έξω στην ηλικία των 40±5 ετών για τον ρόλο που έπαιξε στη ζωή του Βασικό Ένστικτο, οι πιθανότητες να γυαλίσουν τα μάτια του από παιδικό ενθουσιασμό και midlife νοσταλγία είναι κυμαίνονται γύρω στο 90%. Οι νέοι άνδρες οι οποίοι ανήκουν στην Gen Z θα δυσκολευτούν πάρα πολύ στο να κατανοήσουν τον κόσμο που μεγαλώσαμε οι άνω των 35, με το σχεδόν ανύπαρκτο ίντερνετ και τη φωνή από το σαλόνι να μας καλεί να κάνουμε μια παύση από την ιλιγγιώδη ταχύτητα των 50 Kbps γιατί περιμένουν κάποιο φαξ.
Έξυπνα παιδιά είστε, μέχρι τώρα θα έχετε καταλάβει ότι η πρόσβαση που έφερε στην πορνογραφία το ίντερνετ ήταν η μεγάλη διαφορά που έφερε στη ζωή των εφήβων, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλες πολύτιμες υπηρεσίες να εκτιμώνται μόνο όταν το πάρτι ορμονών καταλαγιάσει. Ναι, το τριμαρισμένο εφήβαιο της Sharon Stone ήταν το πρώτο γυναικείο που είδαμε και κάπου εκεί σταματούν οι μνήμες μας από μια ταινία που αν ήθελε να συστηθεί ως αστυνομικό θρίλερ, μόνο πηγαίο γάργαρο γέλωτα θα προκαλούσε.
Πριν από δυο-τρία χρόνια σε μια μεγάλη παρέα ενός ηλικιακού εύρους 29-38 συζητούσαμε για κομβικές στιγμές της ποπ κουλτούρας που μας σημάδεψαν, καθόρισαν τις αναφορές μας και σε μεγάλο βαθμό μας διαμόρφωσαν. Το Βασικό Ένστικτο δεν θα μπορούσε να αποφύγει την αναφορά, και με μεγάλη έκπληξη όσων άνηκαν το άνω όριο του ηλικιακού εύρους, αποκαλύφθηκε ότι πολλοί και πολλές από τους νεότερους δεν είχαν δει το Βασικό Ένστικτο. Γνωρίζουν την περίφημη σκηνή με το σταύρωμα των ποδιών κατά την ανάκριση, αλλά μέχρι εκεί.
Η παντελής απουσία οποιασδήποτε άλλης αναφοράς στην ταινία, το σενάριο, στη σκηνοθεσία και τις ερμηνείες της δεν έχει προκαλέσει το παραμικρό ενδιαφέρον στις νεότερες γενιές για να καθίσουν να πάρουν 2 ώρες από το Netflix και τις επενδύσουν σε μια ταινία 30 ετών για την οποία δεν έχει ακουστεί ένας καλός λόγος. Το συζήτηση τελείωσε με την υπόσχεση όσων δεν την είχαν δει, να τη δουν άμεσα. Μια υπόσχεση που βγήκε αβίαστα, η εικόνα των ενθουσιασμένων millenials στο άκουσμα του Βασικού Ενστίκτου, ήταν ικανή και αναγκαία συνθήκη για να πυροδοτήσει την περιέργεια. Η συνέχεια ήταν εξόχως αποκαλυπτική, πιο αποκαλυπτική κι από τις σκηνές σεξ της ταινίας.
Πώς είναι να μεγαλώνεις με τη Sharon Stone;
Η συζήτηση που ακολούθησε είχε σαν κύριο μενού την αποκαθήλωση του Βασικού Ενστίκτου από το πάνθεον στο οποίο το είχαμε κορνιζάρει. Για τους ύστερους εκπροσώπους της Gen Y το Βασικό Ένστικτό ήταν μια ταινία με αστείο σενάριο, κακές ερμηνείες, γεμάτη κλισέ που μπερδεύουν τη σεξουαλικότητα με την ψυχική υγεία και τα δολοφονικά ένστικτα. Οι περίφημες σκηνές σεξ ίσα που αναφέρθηκαν και η συζήτηση επιβεβαίωσε αυτό που ξέραμε υποσυνείδητα και το εφηβικό μυαλό μας είχε ήδη συμπεράνει, έστω και χωρίς την παραμικρή επεξεργασία. Ένα είδος δυσανεξίας, είδαμε μια κακή ταινία με σεξ και κρατήσαμε μόνο αυτό που μας ενδιέφερε αγνοώντας το υπόλοιπο content, το οποίο οριακά υπήρχε.
Όσο κακή ταινία κι αν είναι το Βασικό Ένστικτο, θα ήταν άδικο να την κρίνουμε και να τη δούμε μόνο μέσα από το πρίσμα της Gen Y (την οποία διχοτομεί), αλλά και της Gen Z που δεν την αφορά καθόλου. Όσο περίεργο κι αν μας φαίνεται, το Βασικό Ένστικτο δεν γυρίστηκε για να ανακαλύψουν τη σεξουαλικότητά τους οι έφηβοι της εποχής, αλλά ήθελε να γίνει το σύμβολο των ανθρώπων που κρατούσαν τα κοινωνικά και οικονομικά ηνία εκείνης της εποχής. Αυτή η εντελώς αντιδιαμετρική οπτική θυμίζει λίγο την ιστορία του Σκαραβαίου της VW, ξεκίνησε ως το όραμα του Χίτλερ για ένα παλλαϊκό αυτοκίνητο, για να καταλήξει το σύμβολο του χιπισμού.
Έχει σημασία να δούμε όχι μόνο τη χρονιά που βγήκε στις αίθουσες το Βασικό Ένστικτο, αλλά και τους πρωταγωνιστές του. Για τη σεξουαλικότητα που εξέπεμπε η Sharon Stone, έστω και επιτηδευμένα, έχουν γραφτεί χιλιάδες κείμενα, ακόμα περισσότερα αξίζει να γραφτούν για το πόσο ερωτική παραμένει, αλλά εδώ αξίζει μια αναφορά στον αφανή ήρωα της ταινίας, τον Michael Douglas.
Για το 1992, το Βασικό Ένστικτο ήταν η 4η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία της χρονιάς πίσω από το Aladin, το Home Alone 2 και το Bodyguard. Αν σκεφτούμε ότι τα δύο πρώτα είχαν αρκετά φουσκωμένα νούμερα λόγω των κηδεμόνων που συνόδευαν τους πραγματικούς θεατές, το Βασικό Ένστικτο ήταν η 2η μεγαλύτερη κινηματογραφική επιτυχία της χρονιάς και όλοι αυτοί που πήγαν εκεί δεν έβλεπαν εφήβαιο για πρώτη φορά στη ζωή τους.
Εκείνη την εποχή ο Michael Douglas ήταν η ενσάρκωση του άνδρα που άλλαζε, μέσα σε μια επίσης μεταβατική εποχή. Είχαν περάσει μόλις 5 χρόνια από το Wall Street όπου μαζί με τον Oliver Stone προσπάθησαν να εξηγήσουν τα Reaganomics και τις βασικές αρχές του καζινοκαπιταλισμού ακροβατώντας μεταξύ ρομαντισμού και ηθικολογίας, για να καταλήξει σε ένα δίωρο editorial ανδρικής μόδας που καθόρισε το πώς πρέπει να ντύνεται ένας άνδρας που σέβεται τον εαυτό για την επόμενη δεκαετία.
Άρα δεν θα μπορούσε κανείς άλλος να ενσαρκώσει την εικόνα της ανδρικής σεξουαλικότητας όπως αυτή άρχισε να διαμορφώνεται μετά το πρώτο κύμα του AIDS και τον νεοπουριτανισμό που άρχιζε να ξεφτίζει όταν ο κόσμος έβαλε καλά στο κεφάλι του ότι δεν διατρέχει κάποιον κίνδυνο, αν βάλει προφυλακτικό στο άλλο κεφάλι του. Ο πηλός πάνω στον οποίο πλάστηκε ο ρόλος του Michael Douglas ήταν κλασική και δοκιμασμένη μανιέρα του sad cop που μας έχει δώσει αριστουργήματα όπως το Se7en, αλλά και απίστευτες φόλες που προσπαθούμε να ξεχάσουμε.
Μέσα από τον sad cop ο Michael Douglas προσπαθεί μάταια να βρει τον ρόλο του αρσενικού στη νέα πραγματικότητα που αρχίζει να διαμορφώνεται με τις πρώτες γυναίκες που αποκτούν πραγματική εξουσία στους χώρους εργασίας. Είναι ευαλωτος, αφήνεται να τον σαγηνεύσει το Girlboss που υποδύεται η Sharon Stone, αλλά δεν παραδίδεται άνευ όρων. Η απέλπιδα προσπάθειά του να δείξει ότι έχει τον έλεγχο αφήνει μια αίσθηση ανολοκλήρωτου και ενός αγχωμένου εραστή με στοιχεία Woody Allen.
Ακόμα κι έτσι ο Michael Douglas λειτούργησε σαν «ακαδημία σχέσεων» για τους άνδρες της εποχής δίνοντας συμβουλές για το φλερτ της νέας εποχής απέναντι σε γυναίκες που έμοιαζαν περισσότερο τρομακτικές παρά σέξι. Η δεκαετία του ‘90 όμως δεν ήταν εποχή, ήταν ένα μεταβατικό στάδιο χωρίς ταυτότητα την οποία εμείς στην Ελλάδα έχουμε εξειδανικεύσει επειδή συνέπεσε με την υλοποίηση του Greek Dream της ΟΝΕ, του χρηματιστηρίου και της ισχυρής Ελλάδας.
Όπως συμβαίνει και με άλλες μεταβατικές περιόδους, η συλλογική μνήμη που την ακολουθεί είναι αμυδρή γιατί ακριβώς δεν υπάρχει τίποτα άξιο μνήμης, όπως δεν υπάρχει κάτι σημαντικό από τις αρχές του 70 ή τα τελευταίο στάδιο του Μεσοπολέμου. Το Βασικό Ένστικτο τελικά ήταν μια ταινία που έσπασε τα ταμεία για τον ίδιο λόγο που σήμερα θεωρείται κακή.
Η ειδωλοποίηση της χρονικής συγκυρίας λειτούργησε σαν μαγνήτης για το κοινό. Η ανάγκη του ανθρώπου να νιώθει ότι ζει σε μια ενδιαφέρουσα εποχή είναι πιο μεγάλος μαγνήτης κι από τα μάτια της Sharon Stone. Αυτή η ειδωλοποίηση ευθύνεται και για το ότι δεν έχει να πει τίποτα σήμερα σε κάποιον που δεν έζησε αυτή την εποχή. Αυτή η απόσταση από την πραγματικότητα σε συνδυασμό με την απώλεια του οποιουδήποτε «πορνογραφικού» ενδιαφέροντος από τους νεότερους, κάνει το Βασικό Ένστικτο μια χρονοκάψουλα νοσταλγίας μόνο για όσους έχουν άμεση σχέση με την εποχή.
Αν στη συζήτηση που αναφέρθηκε πιο πάνω συμμετείχαν και εκπρόσωποι της Gen Z, τότε θα έμοιαζε περισσότερο με παρέα φιλικών ζευγαριών με τους άνδρες να λένε ιστορίες από τον στρατό και τις γυναίκες να πλήττουν δικαίως μέχρι θανάτου. Όσο μεγάλη σημασία κι αν είχε το Βασικό Ένστικτο για εμάς τους 35-40, για τις νεότερες γενιές περνάει παντελώς αδιάφορο, ευτυχώς γι’αυτές.
