Ο περισσότερος κόσμος δεν έχει ιδέα για το τι είναι τα Spomeniks. Κι όμως ολόκληρη η ταινία του Ισλανδού συνθέτη Γιόχαν Γιόχανσον έχει γυριστεί γύρω από αυτά. Ο άνθρωπος κατάφερε να φτιάξει μία εκπληκτική πειραματική ταινία που όμως θυμίζει σε πολλά της πατροπαράδοτο Χόλυγουντ.
Τι είναι όμως αυτά τα περίφημα Spomeniks;
Τα " Spomeniks ”, "μνημεία" σε μετάφραση, υπάρχουν διάσπαρτα στην πρώην Γιουγκοσλαβία, διασκορπισμένα σε αγροτικά τοπία και ανοικτές εκτάσεις της χώρας. Αυτά τα περίεργα και μνημειώδη γλυπτά, άρχισαν να εμφανίζονται λίγο μετά την σύσταση του γιουγκοσλαβικού κράτους, προς μνήμη όλων όσων έχασαν τις ζωές τους κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Γύρω από αυτά τα μνημεία που μοιάζουν σαν εξωγήινα σκάφη από έναν άγνωστο πλανήτη, έχει γυριστεί η παράξενη ταινία Last and First Men.
Ποια είναι η υπόθεση του Last and First Men;
Δύο δισεκατομμύρια χρόνια από σήμερα, το ανθρώπινο είδος βρίσκεται στο χείλος του αφανισμού και εκπέμπει ένα μήνυμα (σε αφήγηση της Τίλντα Σουίντον) που ταξιδεύει στον χρόνο, φτάνοντας μέχρι τη δική μας εποχή.
Η ταινία είναι γυρισμένη εξ ολοκλήρου σε φιλμ. Μοιάζει τόσο μονολιθική σαν έμπνευση που πραγματικά κανείς αισθάνεται πως έχει μπει σε κάποιο άλλο πλανήτη.
Το κύκνειο άσμα του μουσικού (τώρα και σκηνοθέτη εδώ) Γιόχαν Γιόχανσον, το οποίο τυλίγει σαν πέπλο η μαγευτική μουσική του εκλιπόντος συνθέτη, είναι ένα φουτουριστικό μωσαϊκό με εικόνες από τα απόκοσμα πέτρινα μνημεία της κομμουνιστικής πρώην Γιουγκοσλαβίας. Μια εκθαμβωτική αλληγορία για την ψευδαίσθηση της ουτοπίας και την ψυχοφθόρο παρακμή του πολιτισμού μας.
Γιατί μας άρεσε η ταινία;
Μου άρεσε γιατί με συνεπήρε η μουσική. Βρήκα το μουσικό κομμάτι της περισσότερο ενδιαφέρον απ’ ότι τελικά το οπτικό ή το σεναριακό. Έγινε πραγματικά καλή δουλειά στον τομέα της μουσικής, αν και θα μπορούσαν να το τραβήξουν λίγο ακόμη και να το κάνουν ακόμη πιο πειραματικό το soundtrack.
Γιατί δεν μας άρεσε η ταινία;
Βρήκα λίγο υπερβολικό το σενάριο. Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο – μιας και είναι στηριγμένο σε ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Olaf Stapledon με το ίδιο όνομα – και δεν μπορώ να ξέρω πόσο πολύ στηρίχτηκε εκεί η ταινία. Επίσης με κούρασε αρκετά το μονολιθικό του πράγματος, όλο αυτό το ασπρόμαυρο και το συνεχές ζουμάρισμα πάνω στα μνημεία, το βρήκα λίγο too much. Θα ήθελα και κάτι ακόμη για να σπάει όλη αυτή τη μουντίλα, που τελικά φάνηκε κάπως επιτηδευμένη. Αναγνωρίζω όμως πως το αποτέλεσμα ήταν πολύ καλοφτιαγμένο.
Γιατί τελικά να πάω να την δω όμως;
Νομίζω αξίζει κανείς να την δει γιατί η ταινία λέει μία όμορφη αλληγορία. Μπορεί σε στιγμές να μοιάζει λίγο μπανάλ όλο αυτό, αλλά όμως τελικά σε κερδίζει η συνολική προσπάθεια. Ναι, το ανθρώπινο είδος δεν είναι στα καλύτερα του και το μέλλον δεν φαίνεται και πολύ ευοίωνο, από την άλλη θα μπορούσε να βάλει λίγο χιούμορ σε όλο αυτό, κάτι να σε κάνει λίγο να ξεχαστείς. Φυσικά η φωνή της Tίλντα Σουίντον σε κρατάει αλλά σε στιγμές την έχανα μιας και το κείμενο ήταν αρκετά πυκνό.
Συνολικά όμως ήταν μία καλή προσπάθεια, από έναν άνθρωπο ο οποίος αυτοκτόνησε πολύ νωρίς. (Τι ταινία άλλωστε να περιμένουμε από έναν τέτοιο άνθρωπο;). Το σίγουρο είναι πως αισιοδοξούμε να βλέπουμε ανάλογες προσπάθειες από περισσότερους ανθρώπους, μιας και το πειραματικό σινεμά έχει πράγματα να δώσει και να φτάσει εκεί που το συμβατικό σινεμά δεν είναι ικανό.
