Πώς η ποίηση διαμορφώνει τον χαρακτήρα του σύγχρονου άντρα

Η ποίηση οπωσδήποτε δεν είναι κάτι το εύκολο. Ούτε για εκείνον που την γράφει, ούτε για τον άλλο που την διαβάζει. Κάποιοι κουράζονται, άλλοι τα παρατάνε, άλλοι την βρίσκουν βαρετή και άλλοι δεν την καταλαβαίνουν. Και όλα αυτά είναι ανθρώπινα. Το χειρότερο ωστόσο, είναι να μην της δώσεις την ευκαιρία της.

Γιατί μπορεί στο σχολείο να διδάχθηκες τον Ελύτη, τον Καβάφη και τον Παλαμά, αλλά τόσο η ελληνική όσο και η υπόλοιπη παγκόσμια βιβλιοθήκη της ποίησης, έχει κάτι να σου πει. Πολύ περισσότερο, όταν σε αυτή μπορείς να βρεις στοιχεία του χαρακτήρα σου και της ζωής σου. Είναι ακριβώς αυτός ο λόγος για τον οποίο πιστεύουμε πως ο σύγχρονος άντρας πρέπει να έχει γνώση για την κλασσική ποίηση. Επειδή μέσα από αυτή, δεν υπάρχει κατήφορος. Η πορεία είναι μονάχα ανοδική και εν τέλει, θα βγει καλύτερος άνθρωπος.

Διαλέξαμε μόλις επτά ποιήματα τα οποία θα σε βοηθήσουν να την δεις με άλλο μάτι και να την αγαπήσεις. Αν πάλι όχι, θα έχεις την τύχη να έχεις διαβάσει μερικές πανέμορφες στροφές.

Μπορεί να μην είναι ο Δαρείος ή τα Κεριά, αλλά ο Γέρος ανήκει στη γενιά των υπαρξιακών του ποιημάτων – ακόμη και αν είναι από τα πρώτα που έγραψε πριν το 1900. Όλες οι φοβίες που δεν έγιναν πραγματικότητα, οι δισταγμοί και οι ανασφάλειες, περνούν μπροστά από τα μάτια ενός ηλικιωμένου που έχει ξεμείνει σε ένα τοπικό καφενείο. Και μία υπενθύμιση γιατί πρέπει να κυνηγάς τα όνειρά σου.

Στου καφενείου του βοερού το μέσα μέρος

σκυμένος στο τραπέζι κάθετ' ένας γέρος·

με μιαν εφημερίδα εμπρός του, χωρίς συντροφιά.

Και μες στων άθλιων γηρατειών την καταφρόνεια

σκέπτεται πόσο λίγο χάρηκε τα χρόνια

που είχε και δύναμι, και λόγο, κ' εμορφιά.

Ξέρει που γέρασε πολύ· το νοιώθει, το κυττάζει.

Κ' εν τούτοις ο καιρός που ήταν νέος μοιάζει

σαν χθές. Τι διάστημα μικρό, τι διάστημα μικρό.

Και συλλογιέται η Φρόνησις πώς τον εγέλα·

και πώς την εμπιστεύονταν πάντα - τι τρέλλα! -

την ψεύτρα που έλεγε· «Αύριο. Εχεις πολύν καιρό.»

Θυμάται ορμές που βάσταγε· και πόση

χαρά θυσίαζε. Την άμυαλή του γνώσι

κάθ' ευκαιρία χαμένη τώρα την εμπαίζει.

... Μα απ' το πολύ να σκέπτεται και να θυμάται

ο γέρος εζαλίσθηκε. Κι αποκοιμάται

στου καφενείου ακουμπισμένος το τραπέζι.

Ο μαχητής της ημέρας, ο πολεμιστής της ζωής. Εκείνος που δεν μετριέται από το ανάστημα αλλά από την δύναμη της ψυχής και το πείσμα του. Ένα ποίημα που υπήρξε έμπνευση για τους απανταχού άντρες που δεν έμαθαν να το βάζουν κάτω.

He who, though thus endued as with a sense

And faculty for storm and turbulence,

Is yet a Soul whose master-bias leans

To homefelt pleasures and to gentle scenes;

Sweet images! which, wheresoe’er he be,

Are at his heart; and such fidelity

It is his darling passion to approve

Αν συναντούσες τον Kipling και του μιλούσες για τους προβληματισμούς της ζωής σου, θα σε συμβούλευε να κυνηγήσεις αυτό που θέλεις ασχέτως αν έχεις τις ικανότητες ή όχι. Το ίδιο κάνει και με το παρακάτω ποίημα.

One may fall but he falls by himself–

Falls by himself with himself to blame.

One may attain and to him is pelf–

Loot of the city in Gold or Fame.

Plunder of earth shall be all his own

Who travels the fastest and travels alone.

Η επιλογή και η απόφαση. Ο προβληματισμός για τις ευκαιρίες που εμφανίζονται και σε καλούν να επιλέξεις. Τον ποιο δρόμο θα διαλέξεις θα είναι πάντα δική σου επιλογή, αλλά ποτέ μην μπεις στη διαδικασία να αναρωτηθείς γιατί δεν διάλεξες τον άλλο. Ο Frost είναι ο σοφός που εμφανίζεται στο σταυροδρόμι και σου ζητά να σκεφτείς πριν επιλέξεις.

Two roads diverged in a yellow wood,

And sorry I could not travel both

And be one traveler, long I stood

And looked down one as far as I could

To where it bent in the undergrowth;

Then took the other, as just as fair,

And having perhaps the better claim,

Because it was grassy and wanted wear;

Though as for that the passing there

Had worn them really about the same,

And both that morning equally lay

In leaves no step had trodden black.

Oh, I kept the first for another day!

Yet knowing how way leads on to way,

I doubted if I should ever come back.

I shall be telling this with a sigh

Somewhere ages and ages hence:

Two roads diverged in a wood, and I—

I took the one less traveled by,

And that has made all the difference.

Είναι το ποίημα που διάβαζε στη φυλακή ο Nelson Mandela και τις στροφές του οποίου ανέφερε μέσα στο Κοινοβούλιο ο Winston Churchill κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ισχυρός άντρας, ο ακατανίκητος, αυτός που πρέπει να είσαι. Που πρέπει όλοι να είμαστε.

Out of the night that covers me,

Black as the pit from pole to pole,

I thank whatever gods may be

 For my unconquerable soul.

In the fell clutch of circumstance

I have not winced nor cried aloud.

Under the bludgeonings of chance

My head is bloody, but unbowed.

Beyond this place of wrath and tears

Looms but the Horror of the shade,

And yet the menace of the years

Finds and shall find me unafraid.

It matters not how strait the gate,

How charged with punishments the scroll,

I am the master of my fate,

I am the captain of my soul.

Από τη Σονάτα του Σεληνόφωτος μέχρι την Ρωμιοσύνη, για τον Γιάννη Ρίτσο υπήρχαν πάντα λέξεις να αποτυπώσουν όλα όσα σκεφτόντουσαν η καρδιά με την ψυχή. Η Παραδοχή είναι ωστόσο κάτι πιο απλό και συνάμα πανίσχυρο. Είναι ο άντρας που για τον έρωτα είναι έτοιμος να φτάσει στα άκρα. Στη μεγαλύτερη τρέλα ακόμη και αν αυτό σημάνει το τέλος της ίδιας του της ζωής.

Νικημένος απ’ το γαλάζιο

με το κεφάλι ακουμπισμένο στα γόνατα της σιωπής

πεθαμένος από ζωή

πεθαμένος από νιότη

βουλιαγμένος κάτου απ’ τη φωτιά του

με το φύκι σαλεύοντας στη μασκάλη του-

Το κύμα της μέρας δεν εύρισκε αντίσταση

μήτε σ’ ένα χαλίκι της σκέψης του.

Είταν έτοιμος πια για τον έρωτα

και για το θάνατο.

Γραμμένο το 1947 για τον πατέρα του που πέθαινε, το συγκεκριμένο ποίημα έγινε διάσημο μέσα από ταινίες όπως το Interstellar, αλλά δεν είναι μόνο μία αναφορά προς το θρήνο και την θλίψη. Είναι συνάμα ένα κάλεσμα και αγώνα σε μάχη, ακόμη και την τελευταία στιγμή που νιώθεις το πνεύμα να εγκαταλείπει το σώμα. Όλοι φεύγουμε. Σημασία έχει το πώς.

Do not go gentle into that good night,

Old age should burn and rave at close of day;

Rage, rage against the dying of the light.

Though wise men at their end know dark is right,

Because their words had forked no lightning they

Do not go gentle into that good night.

Good men, the last wave by, crying how bright

Their frail deeds might have danced in a green bay,

Rage, rage against the dying of the light.

Wild men who caught and sang the sun in flight,

And learn, too late, they grieved it on its way,

Do not go gentle into that good night.

Grave men, near death, who see with blinding sight

Blind eyes could blaze like meteors and be gay,

Rage, rage against the dying of the light.

And you, my father, there on the sad height,

Curse, bless, me now with your fierce tears, I pray.

Do not go gentle into that good night.

Rage, rage against the dying of the light.