Όποιο παιδί κι αν ρωτήσεις σήμερα, δεν υπάρχει περίπτωση να σου πει ότι δεν ξέρει τον Άγιο Βασίλη. Και δεν είναι και παράλογο. Είναι ο άνθρωπος που ξέρει κάθε επιθυμία και μπορεί να την πραγματοποιήσει. O τύπος που τα κάνει όλα πιθανά. Έρχεται μία φορά τον χρόνο, οπότε είναι και πιο μοναδικός. Κατά βάση, είναι ένας από τους πιο διάσημους άντρες που υπήρξαν ποτέ. Το ταξίδι του στην ιστορία, ωστόσο, χρονολογείται αρκετούς αιώνες στο παρελθόν και για τον κάθε λαό φαίνεται να ξεκίνησε αρκετά διαφορετικά από αυτό που θα περίμενε κανείς.
Ο θρύλος του St. Nicholas
Γύρω στο 280 μ.Χ. στην Patara, μία περιοχή κοντά στη Myra της σύγχρονης Τουρκίας, ζούσε ένας μοναχός. Με τα χρόνια, οι αγαθοεργίες που έκανε τού έδωσαν τη φήμη ενός πολύ καλού και αγαθού ανθρώπου. Δεν είχε κανένα ενδιαφέρον να ξοδέψει τα χρήματά του για προσωπική ικανοποίηση. Αντιθέτως, τα διέθεσε όλα για να βοηθάει τους φτωχούς, τους αρρώστους και τα παιδιά. Μία από τις πιο ιστορίες του, μάλιστα, έχει κάνει τον γύρω του κόσμου. Σύμφωνα με αυτήν, υπήρχαν τρία κορίτσια. Ο πατέρας τους δεν είχε την ικανότητα να τα προικίσει. Για να μην καταλήξουν στην σκλαβιά ή στην πορνεία, ο St. Nicholas εμφανίστηκε με τρεις τσάντες χρυσό και τις έσωσε. Δεν το έκανε για να προβάλει τον εαυτό του, γι' αυτό και ζήτησε να μην ειπωθεί από ποιον προήλθε το χρυσάφι. Τα νέα, όμως, μαθεύτηκαν κι έτσι κάθε φορά που κάποιος λάμβανε ένα δώρο από άγνωστο αποστολέα, πίστευε ότι μπορεί να ήταν εκείνος. Την εποχή της Αναγέννησης, ο Saint Nicholas κατέληξε να είναι ο πιο δημοφιλής Άγιος της Ευρώπης.
Ο λόγος στους Φινλανδούς…
Αν ρωτήσεις τους Φινλανδούς, θα σου πουν με μεγάλη βεβαιότητα ότι ο Άγιος Βασίλης προέρχεται από τη μεγαλύτερη και βορειότερη περιοχή τους, τη Λαπωνία. Βλέπεις, πριν ο Χριστιανισμός φτάσει στη χώρα, οι ντόπιοι γιόρταζαν το Yule. Κατά τη διάρκεια της παγανικής γιορτής οι άντρες -nuuttipukki- ντύνονταν με γούνινα πανωφόρια και απαιτούσαν να λάβουν δώρα. Ως αντάλλαγμα, θα έμεναν ήσυχοι και δε θα τρόμαζαν τα παιδιά. Όταν, όμως, ο Saint Nicholas άρχισε να γίνεται γνωστός, συνέβη ένα κράμα παράδοσης και ξενόφερτης δημοσιότητας για να δημιουργηθεί ο Joulupukki -Yule Goat- που σε αντίθεση με τον προκάτοχό του ήθελε να δίνει αντί να παίρνει δώρα. Όχι, όμως, προσπαθώντας να χωρέσει μέσα στις καμινάδες, αλλά χτυπώντας κανονικά την πόρτα του σπιτιού, ψάχνοντας για τα «καλά» παιδιά. Αν δεν ήταν, πίσω του ερχόταν για να τα τρομάξει ο τερατόμορφος Krampus, γιος της θρυλικής κόρης του Loki, Hel, που υποδεχόταν πολλούς από τους νεκρούς στο βασίλειό της κατόπιν εντολής του ίδιου του Odin. Σε κανένα παιδί δεν αξίζει, όμως, τρόμαγμα από τον Krampus. Γιατί ήταν κάπως έτσι:
Και μιας και είπαμε για Odin...
O Odin είχε πολλά ονόματα. Ένα από αυτά ήταν ο Jólnir -master of Yule-. Είχε φτιάξει μία συμμορία με Βαλκυρίες, άλλους θεούς και πνεύματα και πετούσε πάνω από τα σπίτια. Ξέρεις τι άλλο έκανε; Γλιστρούσε μέσα από τις καμινάδες και άφηνε δώρα στα παιδιά. Εκείνα, δε, την προηγούμενη είχαν γεμίσει τις μπότες τους με άχυρο ως κέρασμα στο άλογο του Δασκάλου των Θεών, Sleipnir. Αν το πάμε ένα βήμα παραπέρα και εστιάσουμε στην εμφάνιση του Άγιου Βασίλη -ψηλός, ηλικιωμένος, με λευκή γενειάδα και κάπα- είναι σαν να απεικονίζουμε τον Odin. Άλλωστε, ξέρουμε από τη μυθολογία ότι του άρεσε να μεταμφιέζεται και να περπατάει ανάμεσα στους ανθρώπους.
Τελικά, όμως…
Πόση σημασία έχει η καταγωγή του; Αν είναι Φινλανδός ή ακόμα και ο ίδιος ο Odin; Ωραία όλα αυτά, αλλά κατάλαβες. Εμένα άλλο με ενδιαφέρει όταν έρχεται αυτή η μέρα του χρόνου. Το πόσο ευτυχισμένη κάνει την κόρη μου η ύπαρξη αυτού του εύρωστου γέρου με τα μούσια που όλοι πια ξέρουμε ότι δεν υπάρχει ή, αν μη τι άλλο, ότι δεν κατεβαίνει μέσα από τις καμινάδες και κατευθείαν στο κάθε σαλόνι του πλανήτη. Ο Άγιος Βασίλης έχει πάψει πολλά χρόνια να σημαίνει ένα απλό χριστουγεννιάτικο έθιμο. Είναι μία ιδέα. Μία υπέροχη ιδέα που δίνει στα παιδιά κάτι όμορφο να περιμένουν. Και το περιμένει όλο το σπίτι με ανυπομονησία ακόμα κι αν όλη η χρονιά έχει πάει κατά διαόλου. Νοσταλγούμε λίγο τη δική μας παιδική ηλικία ή ζούμε αναδρομικά αυτή που θα θέλαμε να έχουμε. Γιατί ξέρεις τι συμβαίνει. Όσο και να μη θες να το παραδεχτείς, ακόμα και να δηλώνεις ο πιο ασυγκίνητος και σκληροπυρηνικός τύπος του κόσμου, αυτές οι μέρες βγάζουν μία ευχάριστη νοσταλγία. Στην τελική, μέχρι και ο Σκρουτζ υπέκυψε στη γοητεία της εποχής. Και δεν είχε καν έναν ερυθροφορεμένο τύπο να προσπαθεί να μπει στο σπίτι του για να του αφήσει δώρα -αν και εδώ που τα λέμε σίγουρα και μόνο αυτό θα αποτελούσε λόγο να κάνει τα Χριστούγεννα την αγαπημένη του γιορτή-.
Πιτσιρικάς, πάντως, εγώ δεν το έζησα πολύ. Ο πατέρας μου δεν έδινε μεγάλη σημασία σ’ αυτά. Του φαίνονταν πιο παιδικά και ανούσια. Άλλη, όμως, εκείνη η γενιά. Οι περισσότεροι είχαν ζήσει πράγματα που τους έκαναν πιο σκληρούς και πραγματιστές. Τα βιώματα δεν τους έδιναν την πολυτέλεια για κάτι παραπάνω, καλώς ή κακώς. Δε θυμάμαι καν να κάνουμε κάτι σπουδαίο με τους δικούς μου. Ξέρεις, όμως, τι δε θα ξεχάσω ποτέ; Το βλέμμα που είχε το κοριτσάκι μου την πρώτη φορά που είδε τα δώρα κάτω από το δέντρο. Το πρωινό της αλλαγής του χρόνου που πήδηξε σε ξέφρενη χαρά πάνω στο κρεβάτι και άρχισε να φωνάζει «Μπαμπά, μπαμπά, κοίτα τι μου έφερε ο Άγιος Βασίλης». Έξι χρόνια τώρα εκείνο το χαμόγελο είναι ίδιο όπως την πρώτη φορά. Μεγάλο, ενθουσιώδες, «καθαρό». Μεγάλη χαρά για κάτι τόσο απλό. Και τη μεταδίδει σε όλους γύρω της. Σίγουρα σε εμένα που για μία μέρα αφήνω αυτόν τον πλαστό για τους περισσότερους «γίγαντα» να δίνει νόημα στο τέλος του έτους. Ποιον κοροϊδεύω; Κυρίως τη σφιχτή αγκαλιά της κόρης μου που εκείνη την ώρα αν μη τι άλλο με βλέπει σαν τον καλύτερο μπαμπά του κόσμου.
