Ναι ΟΚ, το καλοκαίρι τελείωσε. Επιστρέψαμε στα γραφεία, βάλαμε τα κεφάλια μέσα, ετοιμαζόμαστε να πούμε «καλό χειμώνα» ο ένας στον άλλο σαν να θέλουμε να κάνουμε εμετό και, λίγο-πολύ, θα μπούμε πάλι στην βαρετή μας καθημερινότητα.
Εκεί όμως που όλα δείχνουν μαύρα, που αναρωτιέσαι πώς θα βγουν οι επόμενοι μήνες και γενικά πώς θα την παλέψεις με τους συναδέλφους, να θυμάσαι ότι υπάρχουν χειρότερα από το γραφείο και την δουλειά σου:
ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕΣ ΝΑ ΠΗΓΑΙΝΕΙΣ ΣΧΟΛΕΙΟ.
«Δεν θα ήταν ωραία να πηγαίναμε σχολείο;»
Δεν ξέρω για όλους εσάς, αλλά αυτή η ατάκα που πετάνε κατά καιρούς κάτι γνωστοί, με κάνει να δαγκώνομαι από τα νεύρα. Ωραία σε τι; Επειδή λέγαμε πέντε μαλακίες στο διάλειμμα; Ή επειδή τα απογεύματα παίζαμε μπάσκετ;
Το σχολείο, στην Ελλάδα τουλάχιστον, ταυτίζεται με δύο πράγματα: άγχος και πίεση. Σίγουρα οι παρέες που θα κάνεις παίζουν ρόλο, αλλά παρέες πλέον κάνεις παντού. Από την δουλειά μέχρι το γυμναστήριο που πηγαίνεις τα απογεύματα. Γιατί δηλαδή το σχολείο τα έκανε όλα αυτά καλύτερα; Επειδή ήμασταν 15 χρονών; Επειδή δεν είχαμε ακόμη συνειδητοποιήσει τι θέλουμε να κάνουμε στις ζωές μας; Και να θέλαμε, η όλη του φύση δεν μας άφηνε ξένοιαστους. Κάποιοι λένε μέχρι και σήμερα «ανέμελα χρόνια και εύκολα». Για μισό λεπτό ρε παιδιά. Να τα βάλουμε κάτω δηλαδή και να δούμε…
Η κατίφλα στον Αγιασμό ξεπερνούσε κάθε όριο
Προφανώς και όταν γυρίζεις από διακοπές δεν είσαι στα καλύτερα σου. Είναι άλλο όμως να γυρνάς στη δουλειά που έχεις επιλέξει -ή που τουλάχιστον σε καλύπτει με τα υπάρχοντα δεδομένα- και άλλο να πέσεις με τα μούτρα και πάλι σε μία καθημερινότητα γεμάτη διάβασμα, μιζέρια και περίεργους καθηγητές. Το πιο περίεργο είναι πως υπήρχε ακόμη και εκεί μία δόση δημοσίου που σου έσπαγε τα νεύρα αλλά αδυνατούσες να καταλάβεις. Νέα τμήματα, καθηγητές που έψαχναν βιβλία για να μοιράσουν στις κατευθύνσεις και ένα υπνωτισμένο παιδομάνι που απορούσε γιατί έπρεπε να έρθει τόσο νωρίς σε μία ημέρα που δεν θα υπήρχε ούτε πέντε λεπτά μάθημα. Για όλους τους ενήλικες, ο Αγιασμός ήταν ευλογία για μία νέα καλή χρονιά. Για όλους εμάς τους μαθητές, ήταν άλλη μία χρονιά με πίεση, αποβολές και αναποφασιστικότητα για το τι στα κομμάτια θα κάνουμε όταν φύγουμε από εδώ και πόσο το σχολείο ΔΕΝ βοηθάει να το ανακαλύψουμε.
Πόσα διαγωνίσματα έχεις σήμερα;
Αν κάθε φορά που ετοιμάζεις ένα report για την δουλειά ή αλλάζεις μπουζί σε ένα αμάξι ή φτιάχνεις τον ισολογισμό μίας εταιρείας σκέφτεσαι πράγματα τύπου «καλύτερα διαγώνισμα στα αρχαία», ειλικρινά έχεις πρόβλημα. Βάλτα λίγο κάτω. Το μήνα γράφαμε τουλάχιστον ένα διαγώνισμα σε μαθήματα Κατεύθυνσης – ή τουλάχιστον έτσι γινόταν το 2000 που ήμουν εγώ στο Λύκειο. Πίεση για βαθμούς, πίεση για περισσότερο διάβασμα και, φυσικά, πίεση όταν θα φτάσει η ώρα να σε ρωτήσει ο πατέρας σου «πόσο έγραψες αγόρι μου στα Αρχαία;» και του έδειχνες το 8 και έκανες μετά 8αρια από τα χαστούκια. Και εντάξει με κάτι χαμένα κορμιά σαν και του λόγου μου που δεν άνοιγαν βιβλίο. Έβλεπες κάτι παιδιά που στόχευαν σε υψηλές σχολές και έβγαιναν έξω και έκαναν εμετό επειδή έγραψαν 16 και όχι 18. Αλλά αυτό, το γαμάτο μας εκπαιδευτικό σύστημα, είναι άλλη κουβέντα.
Βαθμοθηρία και έλλειψη φαντασίας
Δεν μπορώ να μιλήσω για το «τώρα» γιατί δεν το ζω. Θα μιλήσω όμως για το τότε που το έζησα. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που πίστευε πως οι πραγματικά άξιοι, είναι όσοι θα μπουν στην Ιατρική και στη Νομική. Θυμάμαι καθηγητές να γελούν με παιδί που πέρασε στο Τμήμα Οινοποιίας γιατί το όνειρο του ήταν να μάθει να φτιάχνει κρασί. Παιδιά με κλίσεις στην Καλών Τεχνών που τους έκοβαν τα Μαθηματικά Γενικής και τα αρχαία – δίναμε και 12 με 14 μαθήματα τότε. Ήσουν άξιος και καλός αν κυνηγούσες τον βαθμό, απόκληρος και αποτυχημένος αν τολμούσες να τους πεις «μάθαμε κάτι παπαγαλία και κάτι τρέχει στα γύφτικα;». Οι καλοί καθηγητές προσπαθούσαν να κάνουν την διαφορά. Οι κακοί καθηγητές ωστόσο, έβλεπαν το σχολείο ως μεγαλύτερο βάρος και από τους ίδιους τους μαθητές. Έβγαζαν πάνω τους τα ψυχολογικά τους ενώ χρειαζόντουσαν οι ίδιοι ψυχολόγο και που η λέξη «παιδαγωγός» ήταν άγνωστη στο λεξιλόγιο τους.
Αυτές οι ρημάδες οι Πανελλαδικές
Το μυαλό-πιπίλα. «Να μπει κάπου το παιδί, όπου να ‘ναι, να πάρει ένα πτυχίο». Αυτή η μαλακισμένη η νοοτροπία μας έφαγε. Και δώστου διάβασμα. Και φροντιστήρια. Και ιδιαίτερα. Να μην προλαβαίνεις να πηγαίνεις για ένα μπασκετάκι. Ή αν πήγαινες να σου τα πρήζουν οι δικοί σου ότι δεν διαβάζεις αρκετά. Ότι δεν θα πετύχεις τίποτα στη ζωή σου. Πως ο αδερφός σου πέρασε Νομική, το γειτονόπουλο Πολιτικών Μηχανικών και να μην πας σε καμιά Κοινωνιολογία γιατί δεν θα βρεις δουλειά. Και όταν τους έλεγες «Μπήκε Νομική, αλλά θα έπαιρνες συνήγορο έναν τύπο που μπερδεύει τον ήχο από το τηλέφωνο με το κουδούνι;» σε έβριζαν και από πάνω. Ο Ευγένιος Τριβιζάς το είχε πει πιο ωραία σε μία ομιλία του. «Θεωρώ το ελληνικό σχολείο βαρετό και εχθρό της δημιουργικότητας» είχε πει ο τεράστιος συγγραφέας. «Η εκπαίδευση, αντί να εμπνέει και να χαρίζει δημιουργικά φτερά, συνθλίβει και καταθλίβει με τη συσσώρευση γνώσεων το παιδί». Και φτάναμε στις Πανελλαδικές, όπου αν δεν είχε πάθει ο μαθητής κρίση πανικού, κατάφερε να περάσει στη σχολή όπου στο πρώτο έτος ΔΕΝ ΑΝΟΙΓΕ ΒΙΒΛΙΟ. Γιατί απλούστατα είχε κουραστεί από την πίεση του Λυκείου.
Μας λείπει τελικά;
Προσωπικά καθόλου. Και στις δουλειές πιεζόμαστε αλλά τουλάχιστον πληρωνόμαστε γι’ αυτό. Στο σχολείο ήσουν αναγκασμένος να ακολουθήσεις ένα πειραματικό σχέδιο δήθεν φωστήρων που πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο θα προετοιμάσουν σωστούς σπουδαστές. Μόνο πρόβατα κατάφεραν να δημιουργήσουν. Απλά οι πιο έξυπνοι έπαιξαν το παιχνίδι με τον δικό τους τρόπο και οι πιο επαναστατικοί αρνήθηκαν να ακολουθήσουν αυτό το μοτίβο. Είμαι σχεδόν βέβαιος, πως αν βγάλεις τις 5ημερες εκδρομές, τις στιγμές στα διαλείμματα και την ώρα της Γυμναστικής, δεν υπάρχει τίποτε απολύτως που να σου λείπει από αυτό το οχυρό της βαρετής παπαγαλίασης που κάνει ακόμη και τις πιο δύσκολες δουλειές εκεί έξω να δείχνουν όνειρο. Γιατί απλούστατα δεν υπάρχει καταπίεση ψυχής. Πότε θα πάρουμε επιτέλους χαμπάρι πως ο λόγος που δεν μας λείπει, είναι επειδή το σύστημα πάσχει; Έχει προβλήματα ρε παιδιά, θέλει διορθώσεις. Πώς να το κάνουμε;
Αν μου λείπει; Να λείπει.
