Ξεκινάμε με αυθεντική στιχομυθεία κατά την επίσκεψή μου σε σπίτι:
-Και ο σύζυγος ;
-Εφέτης.
-Ναι, αλλά βρίσκεται εν ζωή ;
-Όχι, αλλά να τον γράψετε γιατί ήταν εφέτης.
-Μα απογράφουμε μόνο τους ζωντανούς.
-Ωραία, δεν θα τον γράψετε αλλά θα γράψετε ότι ήταν εφέτης.
(και συνεχίσαμε για ώρα σε αυτό το μοτίβο)
Ξεκινήσαμε καλά; Αυτός ήταν ο πραγματικός διάλογος με πολύ ηλικιωμένη γυναίκα που συνάντησα στην απογραφή του 2011. Τόσο ηλικιωμένη που είχε γεννηθεί εκτός ελληνικής επικράτειας κάπου στον Πόντο περί το 1918 και ήρθε στη χώρα νήπιο με το μεγάλο ξεριζωμό του 1922. Αυτό συμπέρανα για τη ζωή της βλέποντας τον τόπο γέννησης στην αρκετά παλιά ταυτότητα της. Πάσχοντας μάλλον από αλτζχάιμερ η μνήμη ήταν της ήταν πολύ αδύναμη για να μου διηγηθεί οτιδήποτε, αλλά είχε συγκρατήσει ότι ο αποβιώσας σύζυγος της, που δεν έγραψα φυσικά στις καρτέλες με τα κουτάκια που συμπλήρωνα, ήταν κάποτε διακεκριμένος δικαστικός. Δεν έμαθα αν είχαν παιδιά αλλά οι αρκετές ασπρόμαυρες φωτογραφίες τους από χοροεσπερίδες εποχής διάσπαρτές στο σπίτι συνηγορούν στο ότι πρέπει να ήταν ένα ταιριαστό ζευγάρι.
Φέτος, η διαδικασία θα είναι κυρίως ηλεκτρονική, οπότε ξεχάστε τις περίεργες γνωριμίες με αγνώστους στο σπίτι σας, τις αδιάκριτες ερωτήσεις που δεν έχετε ιδέα αν πρόκειται για το ιερό σκοπό της απογραφής ή για δόλο. Πριν από 10 χρόνια ωστόσο, ως φοιτητής εργάστηκα στην απογραφή πληθυσμού και κτηρίων για ένα καλό χαρτζιλίκι που άγγιξε τα 500 ευρώ. Η διαδικασία ήταν απλή και η ΕΛΣΤΑΤ είχε ιδιαίτερη προτίμηση στους φοιτητές λόγω μορφωτικού επιπέδου και αρκετού ελεύθερου χρόνου. Ανέλαβα ένα σχετικά δύσκολο τετράγωνο, μία ανηφορική και αραιοκατοικημένη γειτονιά στο δήμο Φιλοθέης-Ψυχικού, που άλλοι φοιτητές απογραφείς δεν έβλεπαν με ιδιαίτερα καλό μάτι λόγω δύσκολης πρόσβασης με τα μέσα. Τα θρυλικά 610 και 653 των Φιλοθέης και Ψυχικού αντίστοιχα συνεχίζουν να μη φημίζονται άλλωστε για την ακρίβεια στα δρομολόγια και τη γεωγραφική τους κάλυψη, κι έτσι χωρίς ΙΧ ο απογραφέας έπρεπε να υποστεί αρκετό ανηφορικό ποδαρόδρομο.
Πώς ήταν εμπειρία της απογραφής δέκα χρόνια πριν;
Εκείνο το 20ήμερο του Μαΐου του 2011 δούλευα πολλές φορές από τις 8 το πρωί μέχρι τις 11 το βράδυ αφού έπρεπε να ολοκληρώσω περίπου 10 ραντεβού διάρκειας περίπου μίας ώρας κάθε μέρα έχοντας να καλύψω συνολικά περίπου 170 σπίτια και πολυκατοικίες. Θεωρητικά ήμασταν υποχρεωμένοι να καταγράψουμε όλες τις κατοικίες και τα αναλυτικά στοιχεία των διαμενόντων, πρακτικά όχι, αλλά το κίνητρο ήταν και τα έξτρα ευρώ ανά καρτέλα. Η οποία καρτέλα με τα κουτάκια που υποτίθεται θα διάβαζε αυτόματα μετά υπολογιστής δεν ήταν και τόσο εύκολο να συμπληρωθεί κι ας είχαμε εκπαιδευτεί σε 2 πληρωμένα μάλιστα σεμινάρια.
Στην αρχή είχα ψαρώσει κάπως, ήμουν πολύ ψυχρός με τους ανθρώπους και απευθυνόμουν στην επόπτρια μου σαν νεοσύλλεκτος. Η πρώτη εβδομάδα πήγε πολύ καλύτερα απ’ ότι περίμενα αφού έβγαλα περίπου το 50% της δουλειάς, το εύκολο 50% όπως διαπίστωσα αργότερα. Σιγά-σιγά χαλάρωσα, άρχισα να το χαίρομαι περισσότερο, να μην λέω όχι σε κέρασμα (φτάνοντας μέχρι και σε μακαρόνια με κιμά) και πριν μπω σε κάθε σπίτι έπλαθα διάφορα σενάρια στο μυαλό μου για το εσωτερικό, τη διακόσμηση και το στυλ του ιδιοκτήτη. Στα πρώτα περίπου 60 σπίτια τα είχα ήδη δει όλα: από γιαγιάδες με άνοια, εφοπλιστές, ανθρώπους που χτυπήθηκαν από την οικονομική κρίση που μόλις έμπαινε στη ζωή μας, έναν ψυχολόγο και αρκετούς ενοίκους σε άλλα σπίτια που σίγουρα τον χρειάζονταν μέχρι και ένα «νονό».
Αρκετά αστεία περίπτωση ήταν και μία ελληνοσουηδέζα (μέχρι τότε πίστευα ότι η μοναδική είναι η Έλενα Παπαρίζου) που δεν μπορούσε να μου εξηγήσει πού και τι είχε σπουδάσει με αντικείμενο κάτι σαν management ξυλείας. Κλασική περίπτωση ήταν και οι διάφορες ξένες οικιακές βοηθοί που φοβούνταν να συμμετέχουν στην απογραφή καθώς συχνά είχαν θέματα με τα χαρτιά και τις άδειες παραμονής.
Αγριεμένα σκυλιά, απρόθυμοι ένοικοι να ανοίξουν και να ολοκληρώσουν ομαλά τη διαδικασία, λάθη στο δελτίο που προκαλούσαν επαναληπτική επίσκεψη εντάσσονταν στους κινδύνους του επαγγέλματος του απογραφέα. Κάποιες μάλιστα γυναίκες συνάδελφοι μου εκμυστηρεύτηκαν ότι δεν γλίτωσαν ούτε από το «σκανάρισμα» ή τα γλοιώδη πεσίματα ορισμένων που πραγματικά δεν ξέρω τι είχαν στο κεφάλι τους.
Θυμάμαι μία πολυκατοικία που αποκαλούσα «των τρελών» με έναν ένοικο να φορά κάποιο καπέλο από αλουμίνιο που βλέπουμε σε αμερικανικά b-movies για να «μην τον παρακολουθούν», έναν που μόλις είχε πάρει διαζύγιο και στα μισά της καρτέλας μου έλεγε για την πρώην γυναίκα του, άλλη ένοικο με εμφανή ψυχολογικά προβλήματα, έναν που δεν ήθελε να απογραφεί και με απειλούσε με εξώδικα κ.ο.κ. Θα ήθελα να βρεθώ σε μία συνέλευση τους ή να δω τι κάνει το 2021 αυτό το τρελό παρεάκι.
Παραθέτω κάποια χαρακτηριστικά σκηνικά:
- Ο «νονός» που ανέφερα πιο πάνω παίζοντας με μία «πεταλούδα» στο τραπέζι όπου μου προσέφερε ουίσκι αλλά ζήτησα χυμό:
-Εμείς τα απογράφουμε όλα στο σπίτι, δεν ελέγχει καμία υπηρεσία εάν είναι παράνομα μην αγχώνεστε.
-Εδώ μόνο παράνομα θα βρεις αδερφέ!
- Ήμουν στο σπίτι κάποιου μεγαλοεπιχειρηματία . Αφού τελειώνω την απογραφή έρχεται ένας κύριος από τη συνοδεία του:
-Πάρε 20 ευρώ για τον κόπο σου.
-Μα δεν κάνει.
-Βρε πάρε το λέει ο κύριος τάδε…σου λέω (κάπως όχι και τόσο φιλικά).
-Ε άμα είναι έτσι… (με βαριά καρδιά το τσέπωσα το φιλοδώρημα).
- Μία κυρία με είχε πάρει 4 τηλέφωνα για να αλλάξει το ραντεβού. Σε ένα από αυτά μου λέει «Σταματήστε να με παίρνετε τηλέφωνα κύριε Κωνσταντόπουλε, η απογραφή δεν είναι υποχρεωτική !». Αφού απογράφηκε (αμήν) με πήρε και 5ο τηλέφωνο για να μου κάνει κάποιες υποδείξεις…
Εκτός από το διαζύγιο, είχα την ατυχία μία μέρα να βρεθώ σ’ένα σπίτι όπου επέστρεφαν από κηδεία δικού τους ανθρώπου, όπου αφού με κέρασαν ένα Μεταξά 3* (της περίπτωσης) μου ζήτησαν ευτυχώς ευγενικά να επιστρέψω μετά από 2-3 μέρες. Σε άλλη περίπτωση είχαμε το ευχάριστο μίας γέννησης όπου θυμάμαι ότι κατέγραψα το βρέφος ως «νεογνό τάδε» έπειτα από τη βοήθεια του βιβλίου οδηγιών και της επόπτριάς μου, συμμεριζόμενος φυσικά τη χαρά της οικογένειας που δεν είχε προλάβει να αποφασίσει για το όνομα.
Όλα ήταν μέσα στη ζωή και την απογραφή λοιπόν, χωρίς ίχνος υπερβολής, ενώ έγινα πολύ καλύτερος στο να μαντεύω τις ηλικίες των ανθρώπων έχοντας την ευκαιρία να υποχρεώνω εκατοντάδες να μου πουν την ακριβή ημερομηνία γέννησης τους. Σ’ένα διαμέρισμα βρήκα μάλιστα έναν 30άρη που είχε δουλέψει στην απογραφή του 2001 και τα είπαμε για ώρα σαν φιλαράκια, του θύμισα λέει τον εαυτό του. Πολύ θα ήθελα κι εγώ μία επίσκεψη για να μοιραστώ εμπειρίες με τον επόμενο τυχερό-άτυχο φοιτητή αλλά ας όψεται ο κορονοϊός και ποιος ξέρει μπορεί κάποιος να μου χτυπήσει την πόρτα το 2031 ελπίζοντας ότι δεν θα πέσει σε κάποιον περίεργο…
