Το Φως και οι Σκιές στη ζωή του Walt Disney

Γράφει ο Άγγελος Κωνσταντούλιας

Αν υπάρχουν δύο άνδρες που έχουν επηρεάσει τη ζωή κάθε αγοριού εδώ και 70 χρόνια, αυτοί δεν είναι άλλοι από τους Walter Elias Disney και Hugh Hefner. Ο πρώτος επηρέασε όσο κανείς άλλος τα παιδικά μας χρόνια και ο δεύτερος στοίχειωσε τις ενήλικες σκέψεις μας. Μας πήραν από το χεράκι και μας μεγάλωσαν. Δύο άνδρες με ένα κοινό όραμα: Να κατακτήσουν το όνειρό τους, να σπάσουν τα στερεότυπα, να αφήσουν μια ξεχωριστή κληρονομιά στις επόμενες γενιές. Δεν έχτισαν απλώς επιτυχημένες εταιρείες, αλλά ολόκληρους πολιτιστικούς θεσμούς γύρω από τη δουλειά τους. Και οι δύο έβλεπαν τη διασκέδαση ως μέσο για να αλλάξουν τον τρόπο που οι άνθρωποι ζουν, σκέφτονται και ονειρεύονται. Ακολουθώντας διαφορετικό μονοπάτι κατάφεραν να επηρεάσουν την pop κουλτούρα και να αφήσουν ανεξίτηλο αποτύπωμα. Εργασιομανείς, ιδιαίτερα αφοσιωμένοι στα όνειρά τους, είχαν ισχυρές προσωπικότητες και δεν δίστασαν να πάρουν ρίσκα για να πετύχουν τους στόχους τους. Αν και διαχειρίστηκαν διαφορετικού τύπου περιεχόμενο, είχαν κοινή επιθυμία να προσφέρουν στους ανθρώπους κάτι μοναδικό, είτε αυτό ήταν η φαντασία είτε η απόλαυση. Στις 15 Δεκεμβρίου του 1966 ο Walter Elias Disney έφυγε από αυτόν τον κόσμο. Το αν θα βρίσκεται κάπου καλύτερα το γνωρίζει μόνο ο ίδιος. Η παρακαταθήκη, όμως, που άφησε είναι κάτι που το γνωρίζουμε όλοι οι υπόλοιποι.

Ο Αμερικανός παραγωγός, σκηνοθέτης, animator, επιχειρηματίας και πρωτοπόρος στην ψυχαγωγία, θεωρείται ένας από τους πιο επιδραστικούς ανθρώπους του 20ού αιώνα, ιδρύοντας την αυτοκρατορία που γνωρίζουμε σήμερα ως The Walt Disney Company. Άφησε στην ανθρωπότητα το δικαίωμα στο όνειρο και στην οικογένειά του έναν κολοσσό που γεμίζει τους τραπεζικούς λογαριασμούς των μελών της με πολλά μηδενικά. Γεννήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου του 1901 στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών και ήταν ένα από τα πέντε παιδιά της οικογένειας. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια σε μια μικρή φάρμα στο Μάρσελαϊν του Μιζούρι και από νωρίς έδειξε ενδιαφέρον για τη ζωγραφική και το σχέδιο, κάτι που τον οδήγησε να εργάζεται ως γελοιογράφος από την εφηβική του ηλικία.

Στη δεκαετία του 1920 εργάστηκε σε μια μικρή εταιρεία κινουμένων σχεδίων στο Κάνσας Σίτι. Εκεί, μαζί με τον φίλο του, Ub Iwerks, ανέπτυξε τις πρώτες του τεχνικές animation. Το 1923 μετακόμισε στο Χόλιγουντ με τον αδερφό του Ρόι, όπου ίδρυσαν το στούντιο Disney Brothers Studio. Το 1928 ήταν η χρονιά την παγκόσμιας αναγνώρισης. Παρουσίασε τον Μίκυ Μάους, τον χαρακτήρα που έμελλε να γίνει σύμβολο της ποπ κουλτούρας. Πριν δημιουργήσει τον Μίκυ Μάους, ο Disney είχε ιδρύσει την εταιρεία Laugh-O-Gram Studios στο Κάνσας Σίτι. Παρά τις καλές προθέσεις του, η εταιρεία πτώχευσε το 1923, αφήνοντάς τον σχεδόν χωρίς πόρους. Με τα ελάχιστα χρήματα που του απέμειναν, μετακόμισε στο Χόλιγουντ και ξεκίνησε από την αρχή.

Η αποτυχία αυτή θεωρείται ορόσημο για την πορεία του, καθώς τον ώθησε να σκεφτεί και να δημιουργήσει με περισσότερη επιμονή. Η ιδέα για τον Μίκυ Μάους ήρθε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού με τρένο, όταν ο Disney είχε χάσει τα δικαιώματα του πρώτου επιτυχημένου χαρακτήρα του, του Όσβαλντ του Τυχερού Κουνελιού. Εμπνεύστηκε από έναν ποντικό που είχε δει στο studio του στο Κάνσας Σίτι και τον ονόμασε "Mortimer Mouse". Η σύζυγός του, Λίλιαν, πρότεινε να αλλάξει το όνομα σε "Μίκυ" επειδή ακουγόταν πιο φιλικό.

Η ταινία Steamboat Willie ήταν η πρώτη που συνδύασε animation και συγχρονισμένο ήχο, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στη βιομηχανία του κινηματογράφου. Στη δεκαετία του 1930, δημιούργησε τον Ντόναλντ Ντακ, τον Γκούφι και την Μίνι Μάους, ενισχύοντας το brand της Disney. Το 1937 κυκλοφόρησε η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων, Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι, που γνώρισε τεράστια επιτυχία. Η επιτυχία του οδήγησε στην παραγωγή ταινιών που θεωρούνται σήμερα κλασικές, όπως Η Σταχτοπούτα, Ο Πινόκιο, Η Ωραία Κοιμωμένη και Ο Πίτερ Παν. Ο Disney δεν περιορίστηκε μόνο στον κινηματογράφο. Το 1955 εγκαινίασε την Disneyland στην Καλιφόρνια, το πρώτο θεματικό πάρκο στον κόσμο, δημιουργώντας έναν χώρο μαγείας και φαντασίας για όλες τις ηλικίες. Τιμήθηκε με 22 βραβεία Όσκαρ και παραμένει ο καλλιτέχνης με τις περισσότερες διακρίσεις στην ιστορία του θεσμού. Παρά την επιτυχία, υπήρξε αμφιλεγόμενη φιγούρα λόγω της αυστηρής διοίκησής του και των αντιλήψεών του. Ωστόσο, η συνεισφορά του στην ψυχαγωγία και τον κινηματογράφο είναι αδιαμφισβήτητη. Στις 15 Δεκεμβρίου του 1966 έφυγε από τη ζωή από καρκίνο των πνευμόνων και σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό, το σώμα του αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του θάφτηκαν στο νεκροταφείο Forest Lawn στο Λος Άντζελες. Ωστόσο τότε ήταν που ξεκίνησε η μεγάλη φήμη με την κρυογονική.

Οι φήμες γύρω από την κρυογονική του Walt Disney είναι ένα από τα πιο μυστηριώδη και αμφιλεγόμενα θέματα που περιβάλλουν την προσωπική του ζωή και έχουν προκαλέσει αμέτρητες συζητήσεις από τη στιγμή του θανάτου του. Οι φήμες αυτές λένε ότι είχε ζητήσει να καταψυχθεί μετά τον θάνατό του, με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή στο μέλλον η τεχνολογία θα μπορούσε να τον επαναφέρει στη ζωή. Παρόλο που δεν υπάρχει αποδεικτικό υλικό που να υποστηρίζει αυτές τις θεωρίες, η ιστορία αυτή έχει γίνει δημοφιλής και έχει προκαλέσει πολλές αντιφάσεις. Οι φήμες για την κρυογονική ξεκίνησαν αμέσως μετά τον θάνατό του, όταν οι πρώτες αναφορές για την ταφή του τον παρουσίασαν ως άνθρωπο που ενδεχομένως είχε καταψυχθεί. Μια σειρά από φήμες λέει ότι ο Disney, λίγο πριν πεθάνει, είχε εκφράσει την επιθυμία να καταψυχθεί με σκοπό να ξυπνήσει σε μια εποχή που η ιατρική θα ήταν αρκετά προχωρημένη για να τον επαναφέρει στη ζωή. Η ιστορία αυτή φαίνεται να έχει τις ρίζες της σε δύο βασικές πηγές. Πρώτον η αγάπη του για την Επιστήμη και την Καινοτομία: Ο Disney ήταν γνωστός για την αφοσίωσή του στην τεχνολογία και την επιστήμη, και ήταν από τους πρώτους που εξέφρασε ενδιαφέρον για τις νέες τεχνολογίες, όπως η τηλεόραση και τα συστήματα υπολογιστών. Αυτό δημιούργησε την εντύπωση ότι θα μπορούσε να είχε εξετάσει την κρυογονική ως μια πιθανή λύση. Δεύτερον η κρυφή φύση του θανάτου του: Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι γύρω από τον Disney, όπως οι συνεργάτες του και η οικογένειά του, θέλησαν να κρατήσουν την πληροφορία αυτή μυστική. Οι φήμες ότι το σώμα του καταψύχθηκε δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ και υπήρξαν ενδείξεις ότι αυτές οι φήμες διαδόθηκαν για να τροφοδοτήσουν μια μυθική αίσθηση γύρω από τον θάνατό του. Η πιο διαδεδομένη και επίσημη εκδοχή αναφέρει ότι ο Disney πέθανε και το σώμα του αποτέφρωσε, και ότι οι στάχτες του θάφτηκαν στο νεκροταφείο Forest Lawn στο Λος Άντζελες. Ωστόσο, κάποιοι πιστεύουν ότι αυτή η εκδοχή ήταν ένα "άλλοθι" για να καλύψει την πραγματική διαδικασία, η οποία ήταν η κατάψυξη του σώματος του Disney σε ειδικό θάλαμο, ώστε να είναι έτοιμος να επανέλθει στη ζωή με την πρόοδο της τεχνολογίας. Η φήμη αυτή είναι εντυπωσιακή, αλλά όσο κι αν προκαλεί ενθουσιασμό, δεν υπάρχει καμία ισχυρή απόδειξη ότι ο Walt Disney πράγματι καταψύχθηκε μετά τον θάνατό του. Ωστόσο, είναι μια ιστορία που συνεχίζει να ενδιαφέρει τους ανθρώπους και να τροφοδοτεί τη μυστικότητα γύρω από τη ζωή και το θάνατό του.

Το Club 33 είναι ένα από τα πιο μυστικά και αποκλειστικά μέρη μέσα στο θεματικό πάρκο Disneyland στην Καλιφόρνια. Πρόκειται για έναν ιδιωτικό σύλλογο που ιδρύθηκε από τον ίδιο τον Walt Disney και αποτελεί ένα από τα πιο συναρπαστικά μυστικά της Disney, με πολλούς θρύλους και φήμες γύρω από αυτόν. Το Club 33 ιδρύθηκε για να φιλοξενεί κορυφαίους επιχειρηματίες, επενδυτές και VIP καλεσμένους του. Ο Disney ήθελε να έχει έναν αποκλειστικό χώρο για να συναντά τους σημαντικούς συνεργάτες και χρηματοδότες του, ώστε να συζητάει ιδέες για το μέλλον των πάρκων και της Disney. Το όνομα "Club 33" προέρχεται από τον αριθμό του τοπικού καταστήματος (33), το οποίο ήταν ο χώρος που χρησιμοποιούσε ο Disney για να φιλοξενεί τα σημαντικά του καλέσματα. Ο Μυστικός Σύλλογος έχει διατηρηθεί ως ένας χώρος γεμάτος ιστορία και μυστήριο.

Λόγω της απόλυτης μυστικότητας του Μυστικού Συλλόγου 33 και της αποκλειστικότητας του χώρου, πολλές φήμες και υποθέσεις κυκλοφορούν γύρω από τα μέλη του. Οι πληροφορίες γύρω από τα μέλη του συλλόγου παραμένουν περιορισμένες, καθώς το membership είναι αυστηρά ιδιωτικό, αλλά οι φήμες περιλαμβάνουν αρκετούς διάσημους και ισχυρούς ανθρώπους της βιομηχανίας. Πρόσωπα όπως οι Mark Zuckerberg, Bill Gates, Steve Jobs, Tom Hanks, Johnny Depp, Oprah Winfrey μέχρι και ο Michael Jordan έχουν συνδεθεί με τον μυστικό σύλλογο αλλά τίποτα δεν έχει επιβεβαιωθεί. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι για να γίνεις μέλος του Club 33 απαιτείται μια πολύ ακριβή ετήσια συνδρομή, που μπορεί να ξεκινά από 25.000 δολάρια (και ανέρχεται πολύ περισσότερο ανάλογα με τη θέση και τα προνόμια), καθώς και μια μεγάλη αναμονή για να εξασφαλίσεις την εγγραφή σου, καθώς οι θέσεις είναι περιορισμένες και ο ανταγωνισμός είναι σφοδρός. Η αποδοχή της συμμετοχής είναι συχνά αβέβαιη, και τα μέλη του συλλόγου πρέπει να τηρούν αυστηρούς κανόνες για τη διατήρηση της εμπιστευτικότητας. Ο σύλλογος δε διαφημίζεται δημόσια και δε δέχεται νέες εγγραφές με την ίδια ευκολία, δημιουργώντας έτσι μία ατμόσφαιρα μυστηρίου και εξαιρετικής αποκλειστικότητας γύρω από το όνομά του.

Την ίδια στιγμή που θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους δημιουργούς και οραματιστές του 20ού αιώνα, ταυτόχρονα είχε κατηγορηθεί για τη σκληρότητά του ως εργοδότης με αμφιλεγόμενες απόψεις και συμπεριφορές. Ήταν εθισμένος στην τελειότητα και αυτό τον έκανε να έχει υψηλές απαιτήσεις από τους συνεργάτες και τους υπαλλήλους του. Πολλοί πρώην υπάλληλοι και συνεργάτες του ανέφεραν ότι ήταν ιδιαίτερα αυστηρός και απαιτητικός, μερικές φορές σε σημείο που να θεωρείται σκληρός. Για παράδειγμα, όταν εργαζόταν στην ανάπτυξη νέων τεχνικών κινουμένων σχεδίων στις πρώτες ταινίες του, απαιτούσε συνεχώς αλλαγές και αναθεωρήσεις, επιμένοντας στην ποιότητα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Αυτό, σε συνδυασμό με την αυστηρότητά του, μπορούσε να προκαλέσει ένταση και απογοήτευση μεταξύ των συνεργατών του. Η περίοδος κατά την οποία ο Disney δημιουργούσε τη Disneyland και τα θεματικά πάρκα του ήταν γεμάτη έντονες εργασιακές πιέσεις. Ο ίδιος ήταν πολύ ενεργός στη διαχείριση και ανάπτυξη των έργων του, ζητώντας από τους υπαλλήλους του να εργαστούν ασταμάτητα για να εκπληρώσουν τα όνειρά του. Αυτός ο απαιτητικός χαρακτήρας, σε συνδυασμό με τη διάθεση να επιβάλλει το δικό του όραμα, ήταν κάποτε πηγή συγκρούσεων με τους συνεργάτες του.

Ωστόσο αυτό που ενίσχυσε την εικόνα του σκληρού ανθρώπου ήταν οι πολιτικές του απόψεις. Γνωστός για τις αντικομμουνιστικές του πεποιθήσεις και τη συμμετοχή του στην "Μαύρη Λίστα του Χόλιγουντ" τη δεκαετία του 1940, είναι γνωστό πως είχε καταγγείλει πολλούς από τους συνεργάτες του ως κομμουνιστές, κάτι που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τους εργαζομένους του και το κοινό. Για την ιστορία η “Μαύρη Λίστα του Χόλιγουντ” δημιουργήθηκε όταν εργοδότες της βιομηχανίας κινηματογράφου και τηλεόρασης άρχισαν να αποκλείουν από τη δουλειά τους όσους είχαν φερόμενες κομμουνιστικές συνδέσεις ή που αρνούνταν να καταθέσουν για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις ενώπιον της HUAC. Οι κατηγορούμενοι για κομμουνισμό, ακόμα και αν δεν υπήρχαν αποδείξεις εναντίον τους, έβλεπαν τις καριέρες τους να καταστρέφονται, τα έργα τους να αποσύρονται και τη συμμετοχή τους στον κινηματογράφο να απαγορεύεται.

Επιπλέον είχε την τάση να απορρίπτει την ιδέα του κοινωνικού ακτιβισμού και να διατηρεί μια συντηρητική στάση στις προσωπικές του απόψεις, κάτι που τον έκανε να έρχεται σε σύγκρουση με πιο φιλελεύθερους συνεργάτες και καλλιτέχνες. Μάλιστα δε δίσταζε να απολύσει σημαντικούς συνεργάτες και φίλους τους, όπως τον Ub Iwerks, συνεργάτη και κολλητό του από τα πρώτα χρόνια, λόγω διαφωνιών και του έντονου ανταγωνισμού που υπήρχε στο εργασιακό περιβάλλον της Disney. Αναφορικά με το οικογενειακό περιβάλλον, φαινόταν να έχει μια κάπως αποστασιοποιημένη σχέση, ιδιαίτερα με τη γυναίκα του, Λίλιαν, και τα παιδιά του. Παρόλο που ήταν ένας αφοσιωμένος πατέρας και σύζυγος, η απόστασή του από την οικογένειά του, σε συνδυασμό με τις συνεχείς ώρες δουλειάς του, δημιούργησαν την εικόνα ενός ανθρώπου που θυσίαζε την προσωπική του ζωή για την καριέρα του.

Η αλήθεια είναι ότι παρά στις σκληρές πλευρές του χαρακτήρα του, η κληρονομιά του παραμένει θετική για τις περισσότερες γενιές που επωφελήθηκαν από τις δημιουργίες του. Η ζωή και το όραμα του Walt Disney δεν αφορά μόνο τα παιδιά. Αποτελεί παράδειγμα για όλους όσοι επιθυμούν να κυνηγήσουν το όνειρό τους και να αφήσουν τη δική της παρακαταθήκη στις νεότερες γενιές. Ο άνθρωπος που μας έμαθε να ονειρευόμαστε, μία μέρα σαν σήμερα, έκανα το μεγάλο ταξίδι προς το Φως.