O μύθος του Frankenstein σημάδεψε όσο κανείς την Ποπ Κουλτούρα

Εν έτει 1818 κανείς δεν περίμενε ότι το όνομα «Frankenstein» θα προκαλούσε τον τρόμο σε όποιον το ξεστόμιζε. Ποιος να περίμενε άλλωστε ότι μία ιστορία, ή καλύτερα ένα στοίχημα μεταξύ μιας 18χρονης, του μέλλοντος συζύγου της και του γνωστού σε μας τους Έλληνες, Λόρδου Βύρωνα θα εξελισσόταν σε ένα horror story που θα τοποθετούσε τα θεμέλια της σύγχρονης ποπ κουλτούρας. Ένα βιβλίο-θρίλερ, ένα πρωτοποριακό story βγαλμένο από τη φαντασία και τις πιο σκοτεινές πτυχές μιας 18χρονης ονόματι Mary Shelley, ένας συνδυασμός ρομαντισμού, προόδου και ένα πνεύμα περιέργειας για το επόμενο τεχνολογικό βήμα προς το άγνωστο. Ένα τεχνολογικό επίτευγμα για την ανθρώπινη φυλή, ένα μεγάλο πισωγύρισμα για την επιβίωσή της. 

Ένα βιβλίο που σε μια εποχή που ακόμα δεν είχαν δημιουργηθεί καν τα αυτοκίνητα, η Shelley προσωποποίησε μέσω του ήρωά της, τη διάθεση για καθημερινή βελτίωση των συνθηκών ζωής, την περιέργεια για το άγνωστο καθώς και την πρόκληση των ορίων και του μεταφυσικού. Ωστόσο μέσα από την απόλυτη αφέλεια και τη διάθεση για εξερεύνηση των ορίων, πολλές φορές τα ίδια τα όρια αντιδρούν και στέλνουν πίσω κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που περίμενες. Στην περίπτωση της ιστορίας, αυτό το κάτι ήταν η ίδια η τεχνολογική ανακάλυψη. Αυτό που από νέο θαύμα του κόσμου και της ζωής, εξελίσσεται σε νέμεσή του. Ο «Μοντέρνος Προμηθέας», πιο γνωστός και ως το «Τέρας του Frankenstein». 

Επιμέλεια: Χρήστος Κάβουρας

Ένας χαρακτήρας που συνδυάστηκε όσο κανείς με τον τρόμο εξαιτίας του αποκρουστικού του παρουσιαστικού, της άγριας φύσης και των πεπραγμένων του, μία φιγούρα όμως τόσο τραγική που ανάγκασε τον κόσμο στο τέλος να τον λυπηθεί. Ένα τέρας που ουσιαστικά αποτέλεσε το θεμέλιο για όλα τα τέρατα των σύγχρονων διηγημάτων, ιστοριών τρόμου, ακόμα και επιστημονικής φαντασίας.

Λένε ότι η ιστορία του τέρατος και της δημιουργίας ζωής μέσω του γαλβανισμού (σ.σ. η μεταφορά ηλεκτρικού φορτίου μεταξύ δύο αγώγιμων ηλικών όταν αυτά έρθουν σε επαφή) είναι επηρεασμένη από τα επιτεύγματα του Benjamin Franklin, o οποίος έγινε γνωστός όταν μια αστραπή χτύπησε τον χαρταετό του που εκείνος πετούσε στη διάρκεια της βροχής. Η διάσταση του συγκεκριμένου όρου μάλιστα είχε πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις που θεωρείτο αρκετά πιθανό να προκαλέσει τη γένεση μιας νέας μορφής ζωής. Η Mary Shelley λοιπόν, χρησιμοποιώντας το συγκεκριμένο επιστημονικό κριτήριο δημιούργησε τον Victor Frankenstein, έναν λαμπρό επιστήμονα ο οποίος στην προσπάθειά του υπερνικήσει τον πόνο από την απώλεια της μητέρας του, κλείνεται στον εαυτό και τα πειράματά του.

Σκοπός του πλέον είναι η δημιουργία μιας καινούργιας μορφής, την οποία θα προσπαθήσει να «γεννήσει» μέσω συσσώρευσης αρκετού ηλεκτρικού φορτίου, μέσα σε ένα σώμα από ανθρώπινη σάρκα και οστά. Στην προσπάθειά του όμως να δημιουργήσει κομμάτι-κομμάτι το κατάλληλο σώμα, ο Victor θα συναρμολογήσει ένα πτώμα σχεδόν διόμισι μέτρων, με αποκρουστικό πρόσωπο, λευκά μάτια, ανοιχτό δέρμα που ίσα καλύπτει τους μύες. Παρά τις προσπάθειές του, το Τέρας δεν «ξυπνάει» και ο Frankenstein αποχωρεί περίλυπος από το εργαστήριο. Η λύπησή του όμως θα εξελιχθεί σε τρόμο, καθώς στην επιστροφή του θα συνειδητοποιήσει ότι το Τέρας λείπει. Αυτό όμως που δεν γνωρίζει είναι ότι σύντομα η ζωή του θα μετατραπεί σε ένα καθημερινό μαρτύριο, μία κατάσταση που ξεφεύγει από κάθε λογική και έναν ατέρμονο εφιάλτη να τον καταδιώκει έχοντας το πρόσωπο της ίδιας του της δημιουργίας.

«Πατέρας» και «γιος» θα συναντηθούν μετά από μήνες, ωστόσο ο «Προμηθέας» (ή «Αδάμ» όπως αυτοαποκαλείται) δεν είναι το αποτέλεσμα που περίμενε ο Victor όταν το δημιουργούσε. 

Κατά την περιπλάνησή του στη Γη, το Τέρας γνώρισε περιφρόνηση, κυνηγήθηκε από τους ανθρώπους οι οποίοι δεν άντεχαν το τρομακτικό του παρουσιαστικό, και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να του δημιουργηθούν άγρια ένστικα επιβίωσης. Ο Frankenstein δεν δημιούργησε ζωή, αλλά έναν φονιά ο οποίος δεν μπορεί να φονευθεί. Και σαν να μην έφτανε αυτό, το τρομερό αυτό πλάσμα ζήταει από τον δημιουργό του να του φτιάξει μια σύζυγο προκειμένου να ζήσει μαζί της ειρηνικά, ειδάλλως θα τον στοιχειώνει σε κάθε του βήμα. Ο Victor παρότι δέχεται αρχικά, θα αφήσει το έργο του ατελείωτο προκειμένου να μη δώσει στον κόσμο ένα νέο Τέρας. Είναι η στιγμή που ο άνθρωπος έχοντας συνειδητοποιήσει ότι έχει υπερβεί τους νόμους που μπορεί να διαχειριστεί, αναλαμβάνει τις ευθύνες του για το ευρύτερο καλό. 

Έκτοτε ξεκινάει η αιώνια μάχη μεταξύ Τέρατος και του ίδιου του Frankenstein. 

Ένα story σκοτεινό, που κατάφερε να συνδυάσει σε μια ιστορία το ρομαντισμό της εποχής, τον πόνο της απώλειας μαζί με τη δημιουργική τάση που μπορεί αυτή να σου «γεννήσει» αλλά και την ελπίδα για το γενικότερο καλό μέσω των επιστημονικών ανακαλύψεων. Μέσα όμως από τη δημιουργία κατάφερε να αναδείξει το πόσο εύκολος είναι ο δρόμος από τη λάμψη προς την αυτοκαταστροφή. Ο Frankenstein δεν παρουσιάζεται ποτέ ως κακός ή τρελός επιστήμονας αλλά είναι ένας ιδεαλιστής με αγνές προθέσεις που υποκινούμενος από την πίστη στις δυνατότητές του και τον πόνο θα προκαλέσει το άγνωστο, δίχως να γνωρίζει τι έχει σκοπό να δημιουργήσει.

Λένε πως η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς, σε αυτή την περίπτωση όμως ο τολμηρός είναι αυτός που άνοιξε το κουτί της Πανδώρας για να δεχθεί μια τρομακτική «γροθιά» εξαιτίας της ύβρεως απέναντι στη φύση αλλά και τον Θεό τον ίδιο. 

Ο «Frankenstein» και ο «Κόμης Δράκουλας» είναι ίσως τα δύο πιο διάσημα τέρατα της ποπ κουλτούρας, με τον δεύτερο μάλιστα να έχει δημιουργήσει τη δική του σχολή, με τόσες ιστορίες για βρυκόλακες να «γεννούν» ένα από τα μεγαλύτερα trends της σύγχρονης εποχής. Αν ρίξουμε ωστόσο μια πιο προσεκτική ματιά στην ιστορία του πρώτου, μπορούμε εύκολα να αναλογιστούμε το ότι αποτελεί τη βάση για άπειρα μυθιστορήματα και έργα του σήμερα. Αυτό το περίφημο horror story της δημιουργίας ή της αναζήτησης προς το άγνωστο, αυτού του κοιμώμενου «γίγαντα» που πιστεύεται ότι ήρθε για να αλλάξει τον κόσμο αλλά τελικά έμελλε να απειλεί την ανθρωπότητα με εξαφάνιση είναι μια «ιδέα» που στηρίχτηκαν άπειρες ιστορίες και δημιούργησαν δικούς τους θρύλους και franchise. 

Είναι η ίδια ιδέα που ουσιαστικά οδήγησε τον Dr. Jekyll στη γένεση του Mr. Hyde, η ίδια η περιέργεια της Ripley και της ομάδας της να εξερευνήσει το σύμπαν μέχρι να γνωρίσει το θανατηφόρο Alien, η ίδια αισιοδοξία για τεχνολογική εξέλιξη που έδωσε την κυριαρχία στις μηχανές και τα ρομπότ, στα Matrix και Terminator αντίστοιχα.

Όσο για το ίδιο το Τέρας, έχει κυκλοφορήσει σε αμέτρητες εκδοχές, ωστόσο ακόμα κανείς δεν τρομάζει περισσότερο από το φιλμ του 1931, με τον Boris Karloff να αποτελεί την απαρχή για το τέρας που όλοι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Ποιος να το περίμενε ότι ένα τέρας θα είχε τόσο μεγάλη επίδραση στην ποπ κουλτούρα όσο αυτό που δημιούργησε ο φόβος της Mary Shelley απέναντι στο άγνωστο.