Jesse Owens: Το «μαύρο βέλος» που ταπείνωσε την Αρία Φυλή

Επιμέλεια: Χρήστος Κάβουρας

Ακόμα και αν αποφάσισε να απέχει από τον κλασικό αθλητισμό, ο Usain Bolt δεν παύει μέχρι σήμερα να αποτελεί τον κορυφαίο σπρίντερ της σύγχρονης εποχής. Άλλωστε δεν μιλάμε απλώς για έναν αθλητή, αλλά για μια φιγούρα που έχει τον τρόπο να τραβά πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας. Πολλά χρόνια ωστόσο πριν από τον Bolt, τον Tyson Gay, τον Justin Gatlin, τον Asafa Powel ή τον Maurice Green, σε μια περίοδο ρομαντική αλλά κυρίως επικίνδυνη, ένας έγχρωμος τύπος έπαιρνε θέση στο στίβο του Βερολίνου και έγραφε ιστορία. 

Ήταν το καλοκαίρι του 1936 όταν ένα ολόκληρο Ολυμπιακό Στάδιο της Ναζιστικής Γερμανίας και ο Αδόλφος Χίτλερ έβλεπαν έναν Αφροαμερικανό αθλητή να παίρνει θέση στο στίβο και σαν βέλος να εξαφανίζεται, κόβοντας πριν από όλους το νήμα του τερματισμού.

To όνομά του, Jesse Owens.

Ο Jason Cleveland Owens, όπως είναι το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 1913 στο Oakville της Alabama ωστόσο λόγω του μεγάλου ονόματός του οι περισσότεροι τον φώναζαν με τα αρχικά του «J.C.». Όταν όμως ήρθε η ώρα να πάει στο σχολείο, η δασκάλα του μπερδεύτηκε νομίζοντας ότι το «J.C.» προφέρεται Jesse με αποτέλεσμα να τον περάσει έτσι στους καταλόγους. Αυτό το όνομα τον ακολούθησε σε όλη του τη διαδρομή. 

Η έφεσή του στη αθλητισμό και συγκεκριμένα στον στίβο δεν άργησε να φανεί, καθώς από την περίοδο των Γυμνασιακών του χρόνων, ο νεαρός Jesse σάρωνε σε όλα τα διάσημα αθλήματα του στίβου. Έκανε νέο ρεκόρ στην ηλικία του (15 ετών) όταν πήδηξε άλμα εις ύψος 1.82 μ. και εις μήκος στα 6 μέτρα και 98 εκατοστά.

Ευρύτερα γνωστός ωστόσο έγινε στους αγώνες του Ann Arbor στο Michigan το 1935. Εκεί όπου κατέρριψε 3 παγκόσμια ρεκόρ και ισοφάρισε άλλο ένα μέσα σε διάρκεια μόλις 45 λεπτών.

Λέγεται μάλιστα ότι σε εκείνους τους αγώνες ένας τραυματισμός στην πλάτη αποτελούσε τεράστιο εμπόδιο για τη συμμετοχή του σε όλα τα αγωνίσματα που ήθελε να διαγωνιστεί. Ο προπονητής του δεν ήθελε να τον αφήσει να τρέξει, ωστόσο ο Jesse τον έπεισε να τρέξει το αγώνισμα των 100 γιάρδων (91 μέτρα), έτσι ώστε να τεστάρει τη μέση του. 

Το αποτέλεσμα;  9.4 δευτερόλεπτα και ισοφάριση του Παγκόσμιου ρεκόρ. Παρά τον πόνο αγωνίστηκε σε ακόμα 3 αγωνίσματα στα οποία όπως προαναφέραμε «έσπασε» σε καθένα από αυτά το Παγκόσμιο ρεκόρ. Οι επιδόσεις του ήταν τόσο καλές που ήταν πλέον έτοιμος να αντιπροσωπεύσει τις Η.Π.Α. ένα χρόνο αργότερα στους Ολυμπιακούς αγώνες του Βερολίνου.

Σε εκείνους τους Ολυμπιακούς Αγώνες ο Owens έλαμψε παρά τη δύσκολη ατμόσφαιρα και την εχθρική αντιμετώπιση τον γύρω του. Ένας έγχρωμος βρισκόταν μέσα στην έδρα της Άριας Φυλής και κανείς δεν τον αντιμετώπιζε σοβαρά. Ο απολογισμός του; Τέσσερα χρυσά μετάλλια στην ίδια Ολυμπιάδα, όντας ο πρώτος αθλητής με τόσα πολλά Χρυσά μέχρι να εμφανιστεί το 1984 ο Carl Lewis. 

H Άρια Φυλή δεχόταν ένα ηχηρό πλήγμα με τον έγχρωμο Jesse Owens να αναδεικνύεται χρυσός Ολυμπιονίκης (σε 100 μέτρα, 200 μέτρα, άλμα εις μήκος και στη Σκυταλοδρομία 4x100) και την ιστορία να γράφει ότι ο Χίτλερ αποχώρησε έξαλλος από το στάδιο πριν την απονομή των μεταλλίων. Μπορεί η ιστορία να έγραψε ότι ο Owens «ταπείνωσε» τον Χίτλερ, ωστόσο με βάση μια δήλωση του μεγάλου νικητή, ο λόγος της πρόωρης αποχώρησης του «Φίρερ» δεν ήταν η δική του νίκη:

«Ο Χίτλερ έπρεπε να έρθει και να φύγει απ’ το στάδιο πολύ συγκεκριμένες ώρες. Χρειάστηκε να αποχωρήσει πριν την απονομή των μεταλλίων για τα 100 μέτρα, αλλά πριν φύγει έτυχε να περάσω δίπλα απ’ τις θέσεις του επιτελείου του. Με χαιρέτησε από μακριά και τον χαιρέτησα κι εγώ».

Και σύμφωνα με το βιβλίο του Jeremy Sharp, για τους Ολυμπιακούς του ’36, υπάρχει η εξής δήλωση του Owens: «Δεν με σνόμπαρε ο Χίτλερ, αλλά ο Franklin Roosevelt . Ο Πρόεδρος (των Η.Π.Α.) δεν μου έστειλε ούτε ένα τηλεγράφημα επειδή ήμουν μαύρος...».

Μετά τους αγώνες ο Owens εγκατέλειψε τον αθλητισμό και αφοσιώθηκε στην οικογένεια του αλλά και στο μεγάλο του όνειρο. Ποιο ήταν αυτό; Να βοηθά τους νέους ανθρώπους να βρουν το δρόμο τους και να πιστεύουν στις δυνατότητές τους. 

Ήταν τόσο μεγάλη η ανθρωπιστική συνεισφορά του που οδήγησε τον πρόεδρο Gerald Ford να του παραθέσει τη μεγαλύτερη τιμή που μπορεί να δεχτεί ένας φιλάνθρωπος, το Μετάλλιο της Ελευθερίας το 1976.

Το 1979 μπροστά σε ολόκληρη την αποστολή των Η.Π.Α. για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Montreal ο πρόεδρος Carter του παρέδωσε το Βραβείο του Ζωντανού Θρύλου λέγοντας κατά την ομιλία του: «Ένας νεαρός που πιθανόν να μην γνώριζε τις δύο μεγάλες του ικανότητες πήγε στους αγώνες του Βερολίνου δίνοντας μια απίστευτη "παράσταση" την οποία κανείς δεν θα πραγματοποιήσει ποτέ. Και από αυτό του το μεγάλο κατόρθωμα κατάφερε να συνεχίσει με έναν δικό του διαφορετικό τρόπο να εμπνέει τους γύρω του προκειμένου να αγγίξουν την τελειότητα».

Ο Jesse λίγα χρόνια αφού εγκατέλειψε τον αθλητισμό ανέπτυξε μια κακή συνήθεια, το τσιγάρο. Ήταν τόσο μεγάλος καπνιστής που η κακή του αυτή συνήθεια τον οδήγησε στο να πάθει καρκίνο στο συκώτι. Πέθανε στις 31 Μαρτίου του 1980 στην Tucson της Arizona. Μπορεί τα χρόνια να πέρασαν αλλά μέχρι σήμερα θεωρείται ο γνωστότερος ολυμπιονίκης στην ιστορία του αθλητισμού και η απόλυτη πηγή έμπνευσης. Για το πώς οι άνθρωποι μπορούν να εκπληρώσουν τα όνειρά τους ακόμα και όταν οι πιθανότητες δεν δείχνουν να είναι με το μέρος τους.

Για τους λάτρεις της μεγάλης οθόνης, η ζωή του μεταφέρθηκε στους κινηματογράφους το 2016 με τίτλο «Race».