Σπύρος Πώρος: Μαθαίνουμε πώς να ποζάρουμε από έναν επαγγελματία φωτογράφο

Επιμέλεια: Χρήστος Κάβουρας

Φωτογραφίες: Χρήστος Τερζής

Δεν έχουν άδικο αυτοί που λένε ότι η ζωή είναι ένας μαραθώνιος. Ένας δρόμος μυστήριος, γεμάτος λακκούβες, ισιώματα, ανήφορους αλλά και παρακάμψεις που ποτέ δεν γνωρίζεις πού θα σε οδηγήσουν. Πολλές φορές για άλλο ξεκινάμε, αλλά η μοίρα μας επιφυλάσσει άλλα σχέδια. Το πεπρωμένον άλλωστε φυγείν αδύνατον, ένα ρητό που αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό τον Σπύρο Πώρο.

Έναν άνθρωπο της τέχνης που έγινε γνωστός αρχικά ως μοντέλο αλλά η πορεία της ζωής του τα έφερε έτσι ώστε από «αιχμάλωτος» της φωτογραφίας να είναι εκείνος που αιχμαλωτίζει. Άλλωστε η ζωή και τα βιώματά του δεν θα μπορούσαν παρά να μην του προκαλούν την ανάγκη να δημιουργήσει -28 χρόνια στο εξωτερικό είναι αυτά- με πολλές περιπέτειες. Το πεπρωμένο, δηλαδή η φωτογραφία ήταν και είναι η Ιθάκη του.

Σήμερα λοιπόν στέκομαι απέναντί του, στο έλεος του μεγάλου του όπλου που λέγεται «φακός» και ακούω προσεκτικά τις οδηγίες του. Σαν τον «αιχμάλωτο» που περιμένει τα τελευταία λόγια του «εκτελεστή» πριν πατήσει την σκανδάλη. Σκοπός του δεν είναι βέβαια να με αποτελειώσει αλλά να μου δώσει τα φώτα του για πώς πρέπει να ποζάρουμε σωστά σε μια φωτογραφία.

Μέχρι να φτάσουμε στο σημείο της φωτογράφισης, φροντίζει να πιάσουμε την κουβέντα και να μάθει πράγματα για μένα, όπως και εγώ για εκείνον. Όπως θα μου εξηγήσει αργότερα:

«Η σχέση του φωτογράφου με τον φωτογραφιζόμενο δεν πρέπει να είναι ποτέ ψυχρή. Όταν στήνεις έναν άνθρωπο και του λες να ποζάρει χωρίς να έχεις κάποια επαφή μαζί του είναι λογικό η φωτογραφία να είναι ψυχρή και να μην έχει να πει πολλά. Δίνω βάση σε αυτό επειδή ήμουν μοντέλο παλιότερα και με βοήθησε πολύ στο να μπω στη θέση του φωτογραφιζόμενου. Πρέπει να ξέρω πράγματα για αυτόν. Να νιώθει εκείνος άνετα για να βγάλει τελικώς αυτό που θέλω».

Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω κάνει ποτέ φωτογράφιση και το κοστούμι που φορώ με κάνει να νιώθω πολύ πιο σοβαρός από ότι είμαι. Απέναντί μου όμως έχω έναν τύπο μετρημένο, ίσως πιο κομψά ντυμένο από μένα, κάτι που λειτουργεί σαν καθρέπτης.

«Πάντα στη δουλειά μου φροντίζω να είμαι καλά ντυμένος. Φωτογραφίζω συνεχώς φορώντας κοστούμι, είναι κάτι για μένα που δίνεις σεβασμό στον φωτογραφιζόμενο. Το ξέρω ότι οι πολλοί καλλιτέχνες είναι αφηρημένοι ως προς το ντύσιμό τους, αλλά είναι κυρίως θέμα αισθητικής, όχι θέμα μόδας».

Η φωτογράφιση έχει πολύ ψωμί ακόμα. «Κάτσε εδώ», «κοίτα εκεί», «μάτια πάνω», «χαμογέλα», «στενοχωρήσου» είναι μερικές από τις ατάκες που άκουσα και η αλήθεια είναι ότι πως αν δεν είχαμε μιλήσει πιο πριν θα ένιωθα χαμένος. Σίγουρα η δουλειά του «μοντέλου» δεν είναι μόνο ποζάρισμα αλλά για πρώτη φορά συνειδητοποιώ ότι και ο τύπος πίσω από τον φακό έχει πολλά ζόρια. Μην ξεχνάμε πως εκείνος είναι υπεύθυνος για το πώς θα απαθανατίσει τη στιγμή, να βρει την κατάλληλη γωνία, τη σωστή έμπνευση. Με λίγα λόγια η αισθητική του πρέπει να είναι σοβαρή και αποδεκτή από τον περισσότερο κόσμο.

«Δεν φωτογραφίζουμε για Instagram εδώ» μου λέει χωρίς να γνωρίζει ότι μου έχει δώσει την κατάλληλη πάσα…

Από έναν τύπο άλλωστε που έχει κάνει καριέρα στην αναλογική εποχή, τότε που το φιλμ ήταν κυρίαρχο και η αισθητική ο απόλυτος Θεός έχει μεγάλο ενδιαφέρον να μάθεις πώς αντιμετωπίζει τη νέα τάξη των πραγμάτων. Την εποχή του photoshop, των φίλτρων και των παρεμβάσεων. 

«Οι περισσότεροι πλέον είναι εν δυνάμει φωτογράφοι και όχι αυθεντικοί. Όταν εγώ ξεκίνησα με αναλογική φωτογραφία, έπρεπε να έχεις γνώσεις. Πλέον με την ψηφιακή φωτογραφία ακόνα και αν δεν έχεις καλή αισθητική μπορείς να το διορθώσεις με το photoshop.

Το ερώτημα όμως είναι αν όλοι αυτοί είναι τελικά φωτογράφοι ή γραφίστες. Όταν βγήκε η ψηφιακή φωτογραφία στην αρχή ήμουν της άποψης ότι όλοι αυτοί που φωτογραφίζουν μόνο ψηφιακά δεν είναι πραγματικά καλοί φωτογράφοι. Όπως απεδείχθη αργότερα αυτό το αναίρεσα, καθώς πλέον είναι πιο δύσκολο να ξεχωρίσεις.

Γιατί πλέον όλα αυτά τα αποτελέσματα με τα εφέ είναι ορατά και χρειάζεται αυτή η αισθητική να κάνει την υπέρβαση. Αυτό είναι που σε κάνει να ξεχωρίζεις. Το θέμα είναι το ποιος παίρνει την φωτογραφία, ποιος είναι ο καλλιτέχνης πίσω από τον φακό. Αυτός που αποτυπώνει το θέμα.

Ο άνθρωπος και οι εμπειρίες του, είναι όλα μέσα στη φωτογραφία. Αυτό βγάζει. Το ίδιο πράγμα από διαφορετική γωνία».

Μέχρι σήμερα ομολογώ πως έβλεπα το επάγγελμα του φωτογράφου σαν ένα απλό λειτούργημα. Με το πέρασμα των λεπτών, μιλώντας με τον Σπύρο και ακούγοντας τις λέξεις του έχω αρχίσει να συνειδητοποιώ πως δεν πρόκειται για κάτι τόσο απλό. Είναι ένας τρόπος έκφρασης, μια τέχνη ολόκληρη. Κάτι παρόμοιο με την ζωγραφική την οποία όμως τη βρίσκει πολύ πιο εύκολη καθώς «έχεις μπροστά σου όλο το χρόνο και εξαρτάται από σένα. Η φωτογραφία δεν εξαρτάται ποτέ από σένα».

Η καριέρα του έχει περάσεις από πολλούς μεγάλους σταθμούς: Νέα Υόρκη, Λος Άντζελες, Παρίσι, Νέα Ζηλανδία και πλέον –για την ώρα- είναι στην Ελλάδα. Ποιό όμως είναι το επόμενο μεγάλο θέμα που έχει εστιάσει;

«Αυτό που πλέον έχω σαν στόχο είναι να κάνω πράγματα που γεμίζουν τον εσωτερικό μου χώρο, όπως έκανα στην Αργεντινή. Το να φωτογραφίζεις για παράδειγμα ανθρώπους που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας και ειδικά παιδιά είναι κάτι το οποίο είναι σοκαριστικό. Το να βγάλεις φωτογραφίες που αποτυπώνεις έναν τρόπο ζωής χωρίς να σοκάρεις κανέναν είναι πολύ δύσκολο.

Θέματα που έχουν κοινωνική ευαισθησία είναι προτεραιότητα».

Πολλοί σταρ της showbiz έχουν περάσει από τον φακό του Σπύρου. Ονόματα βαριά όπως Harvey Keitel, Keira Knightley, Jennifer Lopez, Michael Stipe και David Byrne -από σήμερα ο Χρήστος Κάβουρας- αν και μου εκμυστηρεύεται ότι πιο περήφανος είναι για τις εκθέσεις του (π.χ. για Εθνικό μπαλέτο της Κούβας ή τους γυμνούς χορευτές). Ένας άνθρωπος λοιπόν με τέτοια εμπειρία από μόδα, γενικότερα τη φωτογραφία και την αισθητική της, μπορεί να απαντήσει κατάλληλα σε ένα φλέγον ερώτημα: Το πόσο λεπτή είναι η γραμμή ανάμεσα στην απλή φωτογραφία και τον σεξισμό όταν το αντικείμενο είναι η γυναίκα. 

Το αφτί του δεν δείχνει να ιδρώνει...

«Μπορείς να φωτογραφήσεις γυμνά σώματα και να μην είναι καν σέξι. Δηλαδή αυτά που κάνω εγώ δεν έχουν καμία σεξιστική πινελιά. Για παράδειγμα τα γυμνά αγάλματα των Αρχαίων Ελλήνων, δεν είχαν ούτε ένα ίχνος σεξισμού. Είναι γυμνοί άνθρωποι, αλλά είναι απλά το σώμα σε διάφορες μορφές».

Όσο για το τι είναι αυτό που τον ιντριγκάρει περισσότερο στο επάγγελμά του...

«Είναι μια διαδικασία που έχω στο μυαλό μου, πολλών μηνών και χρόνων. Σκέφτομαι τι με ιντριγκάρει και το αναδεικνύω. Αυτό είναι το theoretical frame που λέμε της φωτογραφίας. Είναι που εξηγείς τι φτιάχνεις.

Τις εκάστοτε περιόδους της ζωής μου με ιντριγκάρουν διαφορετικά πράγματα και με διαφορετική διάθεση. Αυτό βγαίνει μέσα από τις εκθέσεις μου και το σε ποια ψυχολογική διάθεση βρίσκομαι. Η φωτογραφία δεν είναι ποτέ κάτι απλό. Είναι το σε ποιο σημείο θα βάλεις τον εαυτό σου, ποια χρονική στιγμή για να αποτυπώσεις αυτό που σε εκφράζει. »

*Ευχαριστούμε το «Pere Ubu» για την φιλοξενία.