Dr. Bob Ballard: ο άνθρωπος που ανακάλυψε τον Τιτανικό μιλάει αποκλειστικά στο Ratpack

Επιμέλεια: Χρήστος Κάβουρας

Στα βάθη της θάλασσας κρύβονται μυστήρια πέρα από κάθε φαντασία. Από το πιο μικρό ψαράκι, την πελώρια μέδουσα, ένα καΐκι που το παρέσυρε η φουρτούνα μια 60ετία πριν, ένα γνωστό υπερωκεάνιο που το βύθισε παγόβουνο, ίσως και τερατώδη πλάσματα που βλέπουμε μόνο στα βιβλία του Lovecraft, αλλά και ένας ολόκληρος υδάτινος κόσμος. Ποιος ξέρει;

Σε πολλούς ο βυθός προκαλεί πολλά ερωτήματα και ανατριχίλα, σε άλλους ασκεί μια ιδιαίτερη έλξη, τόσο δυνατή σε σημείο που τους ανάβει τη φλόγα της εξερεύνησής της. Ένας από αυτούς είναι ο Dr.Bob Ballard, πρώην αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, νυν καθηγητής ωκεανογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Rhode Island και ένας από τους σύγχρονους εξερευνητές του National Geographic (National Geographic Explorer). Έχοντας τσεκάρει στο σημειωματάριό του ανακαλύψεις μερικών εκ των γνωστότερων ναυαγίων – με κορυφαίο τον Τιτανικό- σηκώνει πανί και βάζει πλώρη για μια νέα περιπέτεια. 

Επόμενη πρόκληση, όπως του αρέσει να αποκαλεί τις εξερευνήσεις του, είναι η επίλυση ενός εκ των μεγαλύτερων μυστηρίων του κόσμου. Την εξαφάνιση της πρώτης γυναίκας πιλότου που διέσχισε μόνη της τον Ατλαντικό Ωκεανό το 1928, της διάσημης εξερευνήτριας Amelia Earhart της οποία τα ίχνη χάθηκαν μυστηριωδώς πάνω από τον Ειρηνικό Ωκεανό όταν επιχείρησε να κάνει τον γύρο της Γης, το 1937.

Ο Dr. Ballard μαζί με την συνεργάτιδά του, Allison Fundis, μέσω του National Geographic στο ντοκιμαντέρ «Expedition Amelia» ρίχνουν φως στην ιστορία της υπερμάχου των γυναικείων δικαιωμάτων, ακολουθούν την πορεία της και ταυτόχρονα αναζητούν απαντήσεις γύρω από την μυστήρια εξαφάνισή της.

Το δυναμικό δίδυμο πριν ριχτεί στη μάχη της εξερεύνησης, ανοίγει τα χαρτιά του αποκλειστικά στο Ratpack αποκαλύπτοντάς μας τους λόγους που τους οδήγησαν στην επιλογή της εμβληματικής γυναίκας ως νέα τους πρόκληση:

-Είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στην ιστορία της ανθρωπότητας. Τι είναι όμως αυτό που σας οδήγησε στην επιλογή της Amelia Earhart;

Fundis: «Υπάρχουν τόσοι άνθρωποι στον κόσμο που ακόμα αναρωτιούνται τι συνέβη με την περίπτωσή της, το πώς κατέληξε η υπόθεσή της ενώ παράλληλα αναγνωρίζουν το πόσο πρωτοπόρος ήταν και ότι αποτελούσε έμπνευση για τις γυναίκες. Ειδικά στην περίοδο την οποία ζούμε όλοι θα θέλαμε να μάθουμε τι έγινε και αυτό προσπαθούμε να κάνουμε στο National Geographic».

Dr. Ballard: «Η Amelia γεννήθηκε στο Κάνσας των ΗΠΑ, όπως και εγώ και η υπόλοιπη οικογένειά μου. Αποτέλεσε ηρωίδα για την μητέρα μου, η οποία παράτησε τις σπουδές της για να αφοσιωθεί στην οικογένειά της με αποτέλεσμα να μην πραγματοποιήσει ποτέ όλα της τα όνειρα. Ταυτόχρονα, στην εξερευνητική ομάδα μας βρίσκονται πολλές γυναίκες ειδικά σε καίριες θέσεις. Οπότε είναι επόμενο να αρέσει στο πλήρωμα η ιστορία της και να αποτελεί έναν λόγο παραπάνω για να έχει επιτυχία η επιχείρηση».

-Μετά από 80 χρόνια τι αποδείξεις έχετε να μας παρουσιάσετε από τα συντρίμμια του αεροπλάνου;

Βallard: «Υπάρχουν δύο διαφορετικές εκδοχές για αυτό που συνέβη στην Amelia Earhart. Πήγαινε προς το νησί Howland όπου προσπαθούσε να βάλει καύσιμα για να μεταβεί στη Χαβάη. Κάπου εκεί άρχισαν να χάνονται τα ίχνη της και κανείς δεν την ξαναείδε ποτέ. Το ερώτημα όμως είναι το εξής: Τι της συνέβη τελικά; Βρήκε τελικά το νησί; Έμεινε από καύσιμα το αεροπλάνο της και χάθηκε στον ωκεανό; Ή μήπως πήγε σε ένα κοντινό νησί που λέγεται Gardner και έστειλε από εκεί σήμα;

Δεν έχουμε κάποια ένδειξη για το ποια από τις δύο εκδοχές ισχύει, αλλά επιλέξαμε να ακολουθήσουμε αυτή του Gardner. Ο λόγος είναι ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι προσγειώθηκε εκεί. Από μαρτυρίες κατοίκων που υποστηρίζουν ότι την είδαν, ένα αντικείμενο που βρέθηκε στο νερό, το οποίο αναλύθηκε και υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να είναι οι ρόδες προσεδάφισης του αεροπλάνου, ενώ βρέθηκαν επίσης κόκκαλα και αντικείμενα που ενδεχομένως να της ανήκουν. Με βάση αυτά τα στοιχεία, επικεντρωθήκαμε στο αν και εφόσον προσγειώθηκε ή αν το σκάφος της ξεβράστηκε σε εκείνο το μέρος».

-Αν η Amelia Earhart είχε πέσει στο νησί, δεν θα έπρεπε να έχουμε κάποια σαφή ένδειξη μέχρι σήμερα;

Dr. Βallard: «Η θεωρία λέει ότι προσγειώθηκε στο νησί και δεν καταστράφηκε το σκάφος της. Οι μαρτυρίες λένε πως έστειλε μηνύματα μέσω του ασυρμάτου, αλλά ο ισχυρός αέρας παρέσυρε το σκάφος. Περισσότερο ευθύνεται το γεγονός ότι το Gardner είναι ένα υπόγειο ηφαίστειο και όπως καταλαβαίνεις το να προσγειωθεί κανείς στην πλαγιά του θα ήταν μια τραυματική εμπειρία. Οπότε για να αποκλείσουμε το ένα νησί πρέπει να τελειώσουμε με το πρώτο.

Το 1940 βρέθηκε ένας σκελετός στο νησί αλλά υπήρχαν μόνο 13 κόκκαλα καθώς γιγάντιοι κάβουρες έφαγαν τα υπόλοιπα και δεν υπήρχαν σαφείς ενδείξεις αν τα απομεινάρια ανήκαν σε εκείνη. Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάστηκα δύο φορές για να ανακαλύψω το ναυάγιο του Τιτανικού ή του Bismarck. Δουλειά μας είναι να τα εξετάσουμε όλα πριν βγάλουμε τελικό συμπέρασμα».

-Πώς φτιάξατε ένα ντοκιμαντέρ χωρίς να είστε σίγουροι ότι θα ανακαλύψετε κάτι;

Dr. Ballard: «Είναι ένα σφαιρικό βίντεο. Αρχικά μιλά για τη ζωή της Amelia, την αποστολή της, όλες τις διαφορετικές θεωρίες για την κατάληξή της και ύστερα για την προσπάθειά μας να βρούμε τα ίχνη της. Είχαμε 6 διαφορετικές ομάδες εξερεύνησης, ερευνητές στη στεριά, ειδικά drones, ρομπότ στη στεριά και στη θάλασσα. Γενικά το «Expedition Amelia» ακολουθεί όλη την πορεία που χρειαστήκαμε για να φτάσουμε ως εδώ με όλες τις λεπτομέρειες, αποτυπώνοντας το πόσο δύσκολο είναι ένα τέτοιο εγχείρημα.

-Τι είναι αυτό που ωθεί έναν αρχαιολόγο του ωκεανού στο να αναζητήσει τέτοια μυστήρια;

Dr. Βallard: «Είμαι 77 ετών πλέον και έχω συμμετάσχει σε πάνω από 150 επιχειρήσεις. Αυτό είναι που κάνω. Είμαι ένας επιστήμονας που όμως μελετά οτιδήποτε έχει να κάνει με τη θάλασσα. Μου αρέσει πολύ και με ιντριγκάρει να αναζητώ πτυχές της ανθρώπινης ιστορίας αλλά και γενικότερα της Γης».

Fundis: «Μόνο και μόνο που βρισκόμαστε σε μέρη όπως αυτά μαθαίνουμε και άλλα πράγματα για την επιστήμη και γενικότερα για την Γη. Για παράδειγμα, όσο ήμασταν στο νησί μελετήσαμε και συνειδητοποιήσαμε κάποια επιπλέον πράγματα για το ηφαίστειο. Μπορεί σαν γαιολόγοι που αναζητούν την Amelia να μην ακούγεται τόσο διασκεδαστικό αλλά και μόνο που προσπαθήσαμε να την ανακαλύψουμε ήταν από μόνο του κίνητρο. Αυτό είναι που μας προκαλεί τέτοια «δίψα» για νέες περιπέτειες».

-Θα λέγατε ότι είστε ο Sherlock Holmes της αρχαιολογίας;

Dr. Βallard: «Δεν με πειράζει καθόλου αυτός ο χαρακτηρισμός. Μπορώ να σου πω ότι ήταν ο παιδικός μου ήρωας, μάλιστα. Νομίζω όμως ότι είμαστε ακριβώς αυτό. Είμαστε εξερευνητές κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, δεν χρησιμοποιούμε για παράδειγμα σκύλους, αλλά η δουλειά μας για τα επόμενα χρόνια θα είναι ακριβώς αυτό. Να εξερευνούμε τα δυο νησιά και όσο περισσότερα στοιχεία βρίσκουμε θα επιστρέφουμε.

-Τι το διαφορετικό έχουν τόσο η Amelia όσο και ο Τιτανικός;

Dr. Βallard: Ήταν αμφότερες δύσκολες αποστολές. Δεν έχω αποδεχτεί ότι δεν μπορώ να σκαρφαλώσω σε ένα βουνό και η Amelia είναι σίγουρα ένα από τα δυσκολότερα «βουνά» στη ζωή μου. Αλλά είμαι πολύ ενθουσιασμένος με την όλη επιχείρηση όσο χρόνο και αν πάρει. Θα επιστρέψουμε όμως στο δεύτερο νησί με καλύτερο εξοπλισμό και ελπίζουμε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα.

Όσον αφορά το τι είναι αυτό που τα κάνει να διαφέρουν, δεν είναι ότι εξερευνούμε τον Μεγαλοπόδαρο ή κάποιο τέρας. Όλα αυτά είναι πραγματικά. Εκεί κάτω υπάρχει ένα σκάφος και θέλουμε να το ανακαλύψουμε. Το νερό όσο πιο πολύ βαθιά ψάχνεις τόσο το καλύτερο είναι. Λειτουργεί σαν ψυγείο που διατηρεί τα στοιχεία. Στον βυθό λοιπόν ποτέ δεν χάθηκε τίποτα για αυτό και έχουμε καλές πιθανότητες.

-Στην Ελλάδα σας μάθαμε και από τη σειρά «Seaquest DSV». Aν θυμάμαι καλά λέγατε ότι «το μέλλον βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας». Ακόμα το πιστεύετε;

Dr. Βallard: Χαίρομαι που το ακούω, αλλά δεν θα μιλήσω μόνο για το μέλλον. Θα πω ότι ακόμα και στην εποχή που ζούμε το 70% του πλανήτη μας δεν βρίσκεται στην επιφάνεια, αλλά στα άδυτα της θάλασσας.

*Η συνέντευξη γίνεται με αφορμή το ειδικό δίωρο αφιέρωμα «Επιχείρηση Amelia» που ξεκίνησε να προβάλεται στο National Geographic την Κυριακή 3 Νοεμβρίου στις 21.00. Το National Geographic είναι διαθέσιμο μέσω όλων των πλατφορμών συνδρομητικής τηλεόρασης στην Ελλάδα.