Ο Γιώργος Τσαουσίδης δεν έχει ανάγκη κανένα happy end

Κείμενο: Κων/νος Δέδες

Φωτογραφίες: Λευτέρης Παρτσάλης

Οι σύγχρονες οργουελικές τηλεοθόνες, τα social media, σου επιτρέπουν να εισχωρήσεις στην προσωπικότητα κάποιου και να σχηματίσεις μια άποψη για εκείνον και το τι πρεσβεύει. Το συμπέρασμα δεν είναι πάντα σωστό, όμως στην περίπτωση του Γιώργου Τσαουσίδη, ήταν κάτι παραπάνω από εύστοχο. Λίγο πριν, του είχα εκμυστηρευτεί πως είχα δει μια παλαιότερη ανάρτησή του ενάντια στον φασισμό. Είναι από τις λίγες που έχει κάνει, αφού προτιμά να περνά το χρόνο του μακριά από φωτεινές οθόνες.

Όταν μιλήσαμε για πρώτη φορά και συμφώνησε να γίνει η συνέντευξη, μου τόνισε πως δεν θα ήθελε να παρουσιαστεί ως ένας «πρωταθλητής της ζωής» ή ως ένας «ήρωας της καθημερινότητας». Τέτοιοι, άλλωστε, υπάρχουν πολλοί εκεί έξω και ο Γιώργος, δεν θεωρεί τον εαυτό του έναν από αυτούς. Γιατί να το κάνει; Είναι πολύ αυστηρός με τον εαυτό του για να τον στέψει πρωταθλητή και απίστευτα ρεαλιστής για να δει τον εαυτό του ως έναν ήρωα που έπεσε στη μάχη. Όχι, ο Γιώργος Τσαουσίδης δεν δέχεται καμία ηρωοποίηση και δεν έπεσε σε καμία μυθικών διαστάσεων μάχη. Σε έναν «παράδρομο για τρακτέρ» έπεσε, μέχρι εκεί. Δεν σκαρφίζεται καμία δικαιολογία όσο μου διηγείται την ιστορία του, δεν κάνει καμία αποποίηση ευθυνών και όπως είπε, δεν του φταίει κανένα μηχανάκι.

Περίπου μισή ώρα πριν πατήσω το κόκκινο κουμπί της εγγραφής στο μαγνητόφωνό μου, παρακολούθησα το τέλος της προπόνησης του Αμαρουσίου, όπου αγωνίζεται, στο κλειστό του Αγίου Θωμά. Ο Γιώργος έδινε συμβουλές σε μία κοπέλα για το πως να σουτάρει. Είναι σκληρός απέναντι στον ίδιο αλλά και σε κάθε άτομο που βρίσκεται σε αναπηρικό καροτσάκι. Γνωρίζει πότε πρέπει να πιέσει τον άλλον και που θα ήταν καλό να του δώσει συγχαρητήρια. Είναι ένας αθλητής και κάνει αθλητισμό. Δεν είναι ένα άτομο που παίζει για να ξεχάσει τα στραβά της μοίρας και ούτε γαντζώνεται από το «γιατί σε εμένα;». Το κάθε παιχνίδι, από το μπάσκετ μέχρι το ποιος θα φτάσει πιο μακριά την πέτρα, εμπεριέχει τόνους θεμιτού εγωισμού και ανταγωνισμού. Ο Γιώργος το γνωρίζει και για αυτό τον λόγο, παίζει πάντα για να κερδίσει. Ίσως, έχει κερδίσει ήδη και δεν το γνωρίζει.

«Όταν ήμουν μικρός, ήμουν λίγο ατίθασος. Ποτέ δεν τα πήγαινα καλά με το σχολείο και έκανα άλλα πράγματα, άλλες δραστηριότητες. Τέλος πάντων, είχα αφήσει το λύκειο αλλά από όταν χτύπησα και μετά, είχα πολύ ελεύθερο χρόνο, οπότε πήγα ξανά σχολείο. Άργησα βέβαια να πάω, πήγα στα 30. Στα 33 πέρασα στο πανεπιστήμιο, στο Πάντειο. Πήγα κανονικό σχολείο, το πρωί με τα παιδάκια, στο γενικό λύκειο Παλλήνης. Ήταν μια πολύ καλή φάση, γιατί ήταν όταν ξεκινούσε η οικονομική κρίση και όλοι ασχολούνταν με αυτή και το τι θα κάνουμε και εγώ ήμουν με τα παιδάκια και κάναμε πάρτι.

»Τα παιδιά στο σχολείο, ήταν πολύ ανοιχτά. Εγώ ήμουν 30 και εκείνα 15. Δεν με είδαν ποτέ με λύπηση και προσαρμόστηκα και εγώ αμέσως. Πολλές φορές έχει να κάνει και με αυτό που βγάζεις στον άλλον. Στο πανεπιστήμιο δεν είχα θέμα να με δουν ή να με κοιτάξουν διαφορετικά. Στην Ελλάδα, γενικότερα, είναι στερεότυπο να είσαι ανάπηρος. Πολλές φορές, μπορεί να είναι ένας άνθρωπος στο απέναντι πεζοδρόμιο και όταν με βλέπει, να κάνει έναν μορφασμό λύπης. Δεν μπορείς να κάνεις κάτι ούτε θα κάτσω εγώ να αλλάξω τα στερεότυπα, δεν με νοιάζει τι πιστεύει ο καθένας. Είναι θέμα καθαρά παιδείας και αυτό συμβαίνει σχεδόν αποκλειστικά στην Ελλάδα. 

»Πέρασα στο Πάντειο Κοινωνική Ανθρωπολογία και εκεί ήρθαν όλα τούμπα. Ήταν σαν μια ζωή να κοιμόμουν και ξαφνικά ξύπνησα. Η Κοινωνική Ανθρωπολογία μελετάει την ετερότητα, οτιδήποτε διαφορετικό, δηλαδή οτιδήποτε εσύ βλέπεις διαφορετικό και λες: ‘’πως είναι έτσι αυτός ο βλάκας;’’ Δεν είναι βλάκας, απλά είναι διαφορετικός και εσύ δεν μπορείς να το καταλάβεις. Αυτό ξεκινάει με μια μικρή κλίμακα. Όσο αυτή μεγαλώνει, βλέπεις τον μετανάστη που έρχεται εδώ στην Ελλάδα και λες πως δεν ήρθε στη χώρα μας για να μου πάρει τη δουλειά. Εξετάζεις τον λόγο που έφυγε από τη χώρα του. Με λίγα λόγια, η Ανθρωπολογία, την δουλειά της την έκανε. Τώρα έμεινε το διαδικαστικό κομμάτι, όπως λίγα μαθήματα και φυσικά το πτυχίο.

»Δεν εργάζομαι γιατί εργαζόμουν από μικρός. Ένας λόγος που είχα αφήσει το σχολείο, ήταν η δουλειά. Βέβαια, ο κύριος λόγος ήταν τα μηχανάκια. Δούλευα και είχα ένσημα και μπορώ να ζω με αυτή τη σύνταξη.

»Τα μηχανάκια ήταν ο έρωτάς μου από μικρός. Δυστυχώς, κανένας δεν μου είπε ότι τα μηχανάκια είναι απλά για να κάνεις τη βόλτα σου και να πηγαίνεις στη δουλειά σου. Εγώ ήξερα πως το μηχανάκι το παίρνουμε και τρέχουμε».

Κάπου εκεί, τον διέκοψα λέγοντάς του πως, πολλές φορές, δεν χρειάζεται να σου πει κάποιος τι είναι καλό και τι είναι κακό. Πολλά πράγματα τα καταλαβαίνουμε μόνοι μας ή πρέπει να τα καταλαβαίνουμε μόνοι μας. Στη συνέχεια, μου έκανε γνωστό πως, η μεγάλη του αγάπη, τα μηχανάκια, είναι ο λόγος που δεν περπατά. Εκεί που στάθηκα, όμως, είναι στην παραδοχή του όσον αφορά τη δική του ευθύνη σε αυτό. Ο Γιώργος δεν με απογοήτευσε. Δεν χρησιμοποίησε καμία δικαιολογία. Η προσέγγισή μου σε ένα λεπτό ζήτημα όπως αυτό, ήταν στην αρχή προσεκτική. Στη συνέχεια, αυτό άλλαξε και καθώς η κουβέντα μας εξελισσόταν, κατάλαβα πως είχα να κάνω με ένα συνειδητοποιημένο άτομο, ειδικά όταν μου μίλησε για τις πρώτες ημέρες μετά το ατύχημα.

«Ήταν μια συνηθισμένη μέρα και με έναν φίλο μου βάλαμε μια κόντρα σε έναν παράδρομο που δεν έπρεπε. Κάτι έγινε και ξύπνησα μετά από 20 μέρες στο νοσοκομείο. Γιατί ήμουν αυτός που ήμουν, έπρεπε κάποιος να με βάλει στη θέση μου. Επειδή δεν μπορούσε κάποιος να με βάλει στη θέση μου, έκανα αυτό που ήθελα και, όταν είσαι μικρός, νομίζεις πως αυτό που κάνεις είναι σωστό. Δεν είναι έτσι. Και έτσι έφυγα με 300 χιλιόμετρα σε μια στροφή. Ήμουν 25 χρονών. Δεν φταίει το μηχανάκι που εγώ πήγαινα με 300 χιλιόμετρα σε ένα δρόμο που ήταν για τρακτέρ».

»Δεν το έμαθα κατευθείαν πως δεν θα περπατήσω. Όταν συνήλθα, περίπου μέσα Σεπτέμβρη, μου είπαν πως μέχρι τα Χριστούγεννα θα είσαι καλά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κανείς δεν ξέρει αν θα φτιάξει η κατάσταση ή όχι, οπότε περνούσε ο καιρός και έβλεπα πως δεν βελτιωνόταν η κατάσταση. Υπήρχε και ενημέρωση μέσω ίντερνετ, οπότε κατάλαβα κάποια στιγμή πως δεν φτιάχνει. Έσπασα ένα σπόνδυλο, αυτός είναι και λόγος της αναπηρίας. Είχα επίσης συνθλίψει τους πνεύμονες, είχα χτυπήσει την αορτή της καρδιάς, είχαν σταματήσει να λειτουργούν τα νεφρά, είχα χτυπήσει τον αυχένα, είχα βγάλει τον ώμο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν στους πνεύμονες.

»Είμαι υπέρ της Δαρβινικής θεωρίας. Ή θα προσαρμοστείς ή το πρόβλημα θα σε φάει. Οπότε εγώ προσαρμόστηκα αμέσως στη νέα κατάσταση. Από μικρή ηλικία, έμενα μόνος μου, οπότε και όταν βγήκα από το νοσοκομείο, συνέχισα να μένω μόνος μου. Βγήκα από το νοσοκομείο έξι μήνες μετά το ατύχημα. Εντάξει, έχει ένα χρόνο προσαρμογής, απλά όταν βγήκα από το νοσοκομείο, λίγο μετά το Πάσχα, ξεκίνησα το μπάσκετ γιατί γενικότερα, ήμουν του αθλητισμού, του γυμναστηρίου περισσότερο. Από το νοσοκομείο όταν ήμουν ακόμα, έψαχνα τι μπορώ να κάνω. Τελικά, βρήκα ένα γνωστό και ήρθα στο Μαρούσι και η ομάδα γενικότερα, με βοήθησε πάρα πολύ. Γιατί τα παιδιά ήξεραν πως να αντιμετωπίσουν κάποιες καταστάσεις όντας χρόνια και στην ομάδα και με την αναπηρία. Και αυτό πάει αλυσίδα, εγώ βοηθάω τους επόμενους. Όχι μόνο στο μπάσκετ αλλά και στην καθημερινότητα.

Διαβάστε εδώ την συνέντευξη της Ιωάννας Χρονοπούλου στον Χρήστο Μπαρούνη

»Δεν πιστεύω πως δυναμώνεις μετά από ένα τέτοιο ατύχημα. Όπως είσαι πριν, είσαι και μετά. Αλλιώς, αν ήσουν και πριν στην κλάψα, θα είσαι και μετά. Αν σου τύχει κάτι τέτοιο, μετά έχεις τη δικαιολογία και το ρίχνεις όλα σε αυτό. Λες πως μου πάνε όλα στραβά, ενώ μπορείς να εκμεταλλευτείς τα καλά που ήρθαν μετά από κάτι τέτοιο. Εγώ για παράδειγμα, έχω πολύ χρόνο για ταξίδια, έχω πολύ χρόνο για τον εαυτό μου, για αθλητισμό, υπό άλλες συνθήκες δεν θα είχα.

«Βοηθάω αυτούς που θέλουν, που έχουν όρεξη. Κάποιος που θα έρθει και θα θέλει ντάντεμα, δεν θα ασχοληθώ. Είναι πολλοί αυτοί που έρχονται και θέλουν ψυχολογική υποστήριξη. Εμείς στην ομάδα κάνουμε πρωταθλητισμό, δεν προσφέρουμε ψυχολογική υποστήριξη. Όποιος έρθει και θέλει να βοηθηθεί, θα βοηθηθεί γενικότερα».

»Ξεκινάμε και είσαι αθλητής, τέλος. Ότι βρίσκεσαι στο καρότσι, δεν μου λέει κάτι. Είσαι αθλητής και θα κάνεις αθλητισμό. Έχω πάει και σε άτομα που είναι στο νοσοκομείο για να τους μιλήσω για το μπάσκετ. Τους λέω, κοίτα να δεις, προσαρμόζεσαι σε κάτι καινούργιο και κοιτάς να πορευτείς έτσι. Πολλοί σου λένε θα πάω για αποκατάσταση. Όταν κάποιος στον χώρο της αναπηρίας σου λέει κάποιος θα κάνεις αποκατάσταση, δεν εννοεί πως θα γίνεις καλύτερα. Σου λέει με ποιον τρόπο θα μάθεις να ζεις με αυτά που έχεις.

»Εγώ είμαι από αυτούς που όταν πάνε στο νοσοκομείο να μιλήσει σε κάποιον, του λέει την κατάσταση όπως είναι, ωμά. Και εγώ όταν είχα ρωτήσει τον γιατρό μου, μου λέει: ‘’Γιώργο, ξέχασέ το’’. Ήταν η αλήθεια, Θα το πεις στον άλλον και θα το χωνέψει. Δε γίνεται να έχουν περάσει 3-4 χρόνια από το ατύχημα που είχε κάποιος και να συνεχίζει να σκέφτεται βλαστοκύτταρα και μάγους. Πολλοί εκμεταλλεύονται την κατάσταση γιατί σου πουλάνε ένα όνειρο πως θα περπατήσεις ξανά και εσύ τρέχεις στη Ρωσία για χειρουργικές επεμβάσεις και δεν βλέπεις βελτίωση.

Η ατάκα «όποιος έρθει και θέλει, θα βοηθηθεί» είναι ίσως αυτό που πρεσβεύει ο Γιώργος Τσαουσίδης. Τι γίνεται όμως όταν ένα άτομο σε αμαξίδιο ζητήσει την βοήθεια τις Πολιτείας;

«Μόνο παράπονα από την πολιτεία. Αν είσαι στην Ελλάδα και κυκλοφορείς με καρότσι, είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα, δεν μπορείς να πας πουθενά. Στην Ελλάδα έχουμε αυτό που λέμε φιλότιμο, που υποτίθεται σε άλλες χώρες, δεν το έχουν στον ίδιο βαθμό. Αυτός που θα έρθει να σε βοηθήσει, είναι ο ίδιος που έχει παρκάρει και έχει κλείσει την ράμπα. Έχει τύχει να βγω από το μετρό, να ακουμπάω σε έναν τοίχο, να έχω το κινητό στο χέρι και να παίζω και καθώς περνούσε μια κυρία, να μου δίνει 2 ευρώ. Απογοητεύεσαι από τον κόσμο. Από τότε αποφεύγω να κάνω το ίδιο πράγμα. Τώρα, πρόσφατα, πήγαινα στο σπίτι μου στα Κάτω Πατήσια και περνούσα το δρόμο και ανοίγει ένας το παράθυρο του αυτοκινήτου και μου δίνει κάτι ψιλά. Είναι πλέον αστείο. Σε χώρες του εξωτερικού, δεν θα έρθει να σε βοηθήσει ο άλλος γιατί πολύ απλά δεν χρειάζεσαι βοήθεια. Αν θες βοήθεια τη ζητάς, δεν έρχονται από μόνοι τους. Στην Ελλάδα, όσον αφορά την συμπεριφορά απέναντι σε άτομα με αναπηρία, είμαστε τριτοκοσμικοί.

Φτάνοντας κοντά στο τέλος της συνέντευξης, μιλήσαμε περισσότερο για το μπάσκετ, τη μεγάλη του αγάπη αλλά και ασχολία, μετά τη μεγαλύτερη, βέβαια, τη Χαρά. Η Χαρά είναι η γυναίκα του και παντρεύτηκαν μέσα σε ένα μήνα. Τη γνώρισε σε ένα πάρτι του Παντείου. Με λίγα λόγια, ήταν απολύτως ορθό αυτό που μου είπε στην αρχή της συζήτησής μας. Στο Πάντειο ήρθαν όλα τούμπα. Ίσως ο σημαντικότερος λόγος, ήταν αυτός. Η τελευταία μου ερώτηση, είχε να κάνει με το οικογενειακό του περιβάλλον και τον τρόπο που βίωσε μαζί με εκείνον το ατύχημά του. Αρχικός μου σκοπός, ήταν να κλείσω τη συνέντευξή με το αθλητικό κομμάτι, δηλαδή με τη «σπυριάρα» όμως σε μια κουβέντα δύο ανθρώπων, τα πράγματα αλλάζουν από λέξη σε λέξη.

«Από τα 100 άτομα που έχουν περάσει όσο καιρό είμαι στην ομάδα, έχουν μείνει τα 10. Αρχικά, το μπάσκετ είναι δύσκολο. Θα σκιστείς, θα ανοίξουν τα χέρια σου, θα ζοριστείς, θα κουραστείς και κάποιος που δεν είναι συνηθισμένος στον αθλητισμό, θα ζοριστεί. Άλλοι, βέβαια, ασχολήθηκαν με άλλα αθλήματα όπως η ρίψη. Το μπάσκετ όμως είναι το πιο γνωστό άθλημα στις Παραολυμπιάδες.

»Αυτό που προσφέρει το μπάσκετ σε έναν αρτιμελή, το ίδιο προσφέρει και σε μας. Πρωταθλητισμό κάνουμε, δε το κάνουμε για να βγεις από το σπίτι σου, για να κοινωνικοποιηθείς, αλλά θα φας και ξύλο. Αν δεν το αντέξεις, θα γυρίσεις πάλι σπίτι σου.

»Οι συνθήκες στο μπάσκετ με αμαξίδιο στην Ελλάδα, έχουν αρχίσει και βελτιώνονται. Όταν ξεκίνησα το 2006, μέχρι πέρυσι, ήταν το ίδιο πράγμα, μια ευθεία γραμμή. Πέρυσι άλλαξε η διοίκηση στην ομοσπονδία, άλλαξαν κάποια πράγματα και οι νέες ομάδες όπως ο Παναθηναϊκός και η Α.Ε.Κ. μας δίνουν προβολή.

»Όσο είσαι παραγωγικός, μπορείς να παίξεις. Αν φτάσω σε σημείο και δω πως δεν προσφέρω άλλο, θα το αφήσω και θα κάνω κάτι άλλο. Έχω κάνει και άλλα στη ζωή μου άλλωστε, όπως στίβο, σκοποβολή. Αν κάποτε βάλω το μπάσκετ στην άκρη, θα ασχοληθώ με την σκοποβολή.

»Είμαι πολλά χρόνια στην Εθνική. Είχα κάνει μια παύση γιατί δεν ήταν πολύ καλά τα πράγματα, δεν υπήρχε εξέλιξη. Φέτος μοιάζει να γίνεται πιο σοβαρή δουλειά.

»Είχα τεράστια υποστήριξη από την μητέρα μου και την οικογένειά μου γενικότερα, πράγμα πολύ σημαντικό. Τους ταλαιπώρησα. Αυτό όμως το σκέφτεσαι μετά. Στην αρχή λες: Πάλι καλά που είναι και αυτοί, είναι κοντά σου και με σκέφτονται. Μετά σκέφτεσαι πως τους ταλαιπώρησες.