Μάρκος Ιούνιος Βρούτος: Η ιστορική αποκατάσταση ενός προδότη

Από τον Κώστα Χρήστου

Μπορεί ο κανόνας να λέει ότι ο νικητής γράφει την ιστορία όπως την θέλει, αλλά ενίοτε είναι και οι τέχνες που, άθελα τους, δίνουν μία πιο διαστρεβλωμένη ή έστω αλλιώτικη φύση της ιστορίας όπως την γνωρίζουμε. Ένα από τα πιο γνωστά ιστορικά γεγονότα, υπήρξε η δολοφονία το Γάιου Ιούλιου Καίσαρα από τους Συγκλητικούς, με την ενορχήστρωση του Κάσσιου και του θετού του γιου, του Ιούνιου Βρούτου. Μέχρι και σήμερα, το «Κι εσύ Βρούτε;» έχει παραμείνει την καθομιλουμένη αργκό μας για όσους μας προδίδουν. Θα άλλαζε όμως κάτι αν μαθαίναμε πως ο Βρούτος όχι μόνο δεν ήταν ο κύριος ενορχηστρωτής της δολοφονίας αλλά μάλιστα κατάφερε να την αποτρέψει; Ότι μέχρι να τον βαφτίσει η ιστορία προδότη και δολοφόνο, ήταν γνωστός ως ο πιο νέος λόγιος και φιλόσοφος που είχε δει η Ρώμη;

Αρχικά για την παραπάνω φράση του Καίσαρα πρέπει να «κατηγορήσουμε» τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Η ατάκα αναφέρεται από τον ετοιμοθάνατο Καίσαρα στο ομώνυμο έργο του θεατρικού συγγραφέα, με τους ιστορικούς να συνεχίζουν να αμφισβητούν για το αν κατάφερε πράγματι ο δικτάτορας να ψελλίσει οτιδήποτε ή απλά δόθηκε αυτή η ρομαντικοποίηση στο να τονιστεί η προδοσία – υπόψιν ότι ο Καίσαρας δέχτηκε 23 μαχαιριές μέσα στη Σύγκλητο. Ήταν όμως πάντα αυτή η σκέψη του Ιούνιου Βρούτου; Ήταν ο ίδιος που μεσολάβησε στον εμφύλιο μεταξύ Καίσαρα και Πομπήιου προσπαθώντας να βρει μια λύση και για τις δύο πλευρές. Ήταν ο πρώτος που παραδόθηκε στον Καίσαρα στα Φάρσαλα μετά την ήττα του Πομπήιου ζητώντας του να τον συγχωρέσει και έκτοτε, οι ιστορικοί αποδίδουν εκεί την ευθύνη του μίσους προς το πρόσωπο του Καίσαρα. Λίγοι ωστόσο γνωρίζουν πως ήταν ο Πομπήιος που δολοφόνησε τον πατέρα του Βρούτου, όταν εκείνος ήταν ακόμη πέντε χρονών. Η πίστη του Βρούτου στη δημοκρατία και τη Σύγκλητο ήταν τόσο μεγάλη, που προτίμησε να βάλει τις ανάγκες του κόσμου πάνω από το προσωπικό του δράμα και να ακολουθήσει τον δολοφόνο του πατέρα του (!). Όλα αυτά, επειδή δεν στήριζε τις απολυταρχικές ιδέες του Καίσαρα βλέποντας την Ρώμη να μετατρέπεται σε βασίλειο.

Όλα ωστόσο πράγματι οδήγησαν στη δολοφονία. Ήταν η ύστατη λύση και ο Βρούτος πράγματι ακολούθησε. Όχι τόσο επειδή πίστευε σε αυτή, όσο του ότι η ηθική του δεν του επέτρεπε να εγκαταλείψει τους συντρόφους του. Υπήρχε όμως και μία αγαθοσύνη, ή τουλάχιστον πρέπει να υπήρχε στο πρόσωπο του, μιας και δεν είδε ποτέ ότι ο ένας μετά τον άλλο είχαν ήδη την δολοφονία στο μυαλό τους ως την πρώτη λύση. Ο πρωτεργάτης και ο άνθρωπος που οδήγησε την κατάσταση σε αυτή την κατάληξη, είναι ένας λιγότερο γνωστός πρωταγωνιστής της συνομωσίας που ο Σαίξπηρ λανθασμένα αναφέρει σαν Δέκιο. Γιατί όμως;

Γιατί το πραγματικό του όνομα ήταν Δέκιμος. Και το πλήρες όνομα του σύμφωνα με την ρωμαϊκή αριστοκρατία, ήταν Δέκιμος Ιούνιος Βρούτος Αλμπίνος με αποτέλεσμα να μπερδεύεται με τον γνωστό Βρούτο, με τον οποίο ήταν και δεύτερα ξαδέρφια. Ας δούμε λίγο την ιστορία του Δέκιμου που ήταν ενορχηστρωτής και πιο κοντά στον Καίσαρα από ότι υπήρξαν ποτέ ο θετός γιος του Βρούτος και ο Κάσσιος.

Ο Δέκιμος σε αντίθεση με τον Βρούτο και τον Κάσσιο που τάχθηκαν στον εμφύλιο με τον Πομπήιο, πολεμούσε πάντα στο πλευρό του Καίσαρα. Για την ακρίβεια ήταν πιο κοντά του από τον Μάρκο Αντώνιο και καταγόταν από οικογένεια που είχε προσφέρει εδάφη και δόξες στη Ρώμη – ο παππούς του είχε πρωταγωνιστήσει στους πολέμους που προσάρτησαν τα εδάφη της σημερινής Ισπανίας στην Αυτοκρατορία. Ήταν φιλόδοξος, του άρεσε να δείχνεται στους στρατιώτες του και στα απομνημονεύματά του, έγραφε για το πόσο σημαντικός ήταν στον Καίσαρα στους πολέμους στη Γαλατία. Και ξέρετε τι; Ήταν πράγματι. Ο Δέκιμος ήταν ικανός στρατιωτικός και από τους πρωτεργάτες της νίκης της Αλέζια όπως οι Γαλάτες παραδόθηκαν στον Καίσαρα. Κέρδισε δύο σημαντικές ναυτικές νίκες και σε ανταμοιβή ο Καίσαρας τον έχρισε έπαρχο της νεοαποκτηθείσας Γαλατίας. Στον θρίαμβο του Καίσαρα στη Ρώμη το 45 π.Χ., ο Δέκιμος ήταν δίπλα στον πιστό του αρχιστράτηγο και μέντορα. Τι πήγε τότε στραβά; Μα φυσικά η συμπεριφορά του Καίσαρα. Χρίστηκε ισόβιος δικτάτορας, πήρε για ερωμένη του μία αυτοκράτειρα της Αιγύπτου που δεν την έσωζε η ελληνική της καταγωγή και αναγνώρισε τον γιο που είχε μαζί της ως νόμιμο διάδοχο. Εκείνη την εποχή το να μην έχεις καθαρή Ρωμαϊκή καταγωγή και να ασχολείσαι με την εξουσία, ήταν αρκετό για να δημιουργήσει εξεγέρσεις.

Δεν ήταν όμως τα παραπάνω που έκαναν τον Δέκιμο να βγάλει μαχαίρι. Είχε ζητήσει παρέλαση στρατηγών από τον Καίσαρα με ξεχωριστό θρίαμβο και έβλεπε τον εαυτό του να μένει πίσω μπροστά σε πιο έξυπνους πολιτικούς από εκείνον, όπως τον ανιψιό του Καίσαρα και μελλοντικό αυτοκράτορα Αύγουστο, τον Οκταβιανό, που έκανε αισθητή την παρουσία του εκείνη την εποχή στην Σύγκλητο. Ως άνθρωπος της πράξης, ήταν ο Κάσσιος που πρότεινε την ιδέα της δολοφονίας και μάλιστα σε μέρος που κανείς ποτέ δεν θα περίμενε. Όμως ο άνθρωπος που βοήθησε να γίνουν όλα αυτά, ήταν ο Δέκιμος. Το προηγούμενο βράδυ έτρωγε μαζί με τον Καίσαρα διαβεβαιώνοντάς τον πως δεν υπάρχει φόβος εξέγερσης ή επανάστασης όπως ακουγόταν. Το ίδιο πρωινό, σε αντίθεση με τον Μάρκο Αντώνιο που προσπάθησε να μην αφήσει μόνο του τον Καίσαρα, ο Δέκιμος δεν πάτησε καν το πόδι του στη Σύγκλητο αλλά φρόντισε να παραβρεθεί ο Καίσαρας στην αίθουσα. Και η ιστορία εξελίχθηκε όπως την γνωρίζουμε. 

Ο Δέκιμος στη συνέχεια όχι μόνο θα προστάτευε τους συνωμότες, αλλά θα τους έκρυβε στον Καπιτωλίνο Λόφο με παρουσίας της προσωπικής του ασφάλειας που αποτελούταν από πρώην μονομάχους. Όταν οι αναταραχές κόπασαν, μπόρεσε να βοηθήσει τον Κάσσιο και τον Βρούτο να φύγουν κρυφά από την πόλη. Για τον κόσμο ωστόσο, το γεγονός ότι ο Δέκιμος ήταν τόσο κοντά στον Καίσαρα και ταυτόχρονα του έσκαβε το λάκκο, δεν έκατσε ποτέ καλά για κανένα από τα στρώματα των Ρωμαίων πολιτών, που ομόφωνα σιχαινόντουσαν ένα πράγμα: τους προδότες.

Για την ιστορία, τελικά ο Οκταβιανός Αύγουστος κατάφερε να την φέρει στον Δέκιμο παριστάνοντας τον σύμμαχό του και στη συνέχεια γύρισε εναντίον του. Δολοφονήθηκε από ένα Γαλάτη στρατηγό πιστό στο Μάρκο Αντώνιο και εν αντιθέσει με τον Ιούνιο Βρούτο που έμεινε στην ιστορία των Ρωμαίων ως «Ο Ευγενέστατος Όλων», το κεφάλι του κόπηκε – ατιμωτικός θάνατος για στρατιωτικό και συγκλητικό. Αυτό κάνει λιγότερο συνωμότη τον Βρούτο; Όχι. Αλλά από τη μία πλευρά έχεις έναν άνθρωπο που προτιμά να αυτοκτονήσει για τα ιδεώδη του, που βάζει την πατρίδα του πάνω από τις προσωπικές του φιλίες και τους οικογενειακούς δεσμούς και από την άλλη, τον «φίλο» που δάγκωσε σαν οχιά τη φτέρνα του ανθρώπου που του έφτιαξε το όνομα και την καριέρα. Και τα φίδια χώνονται πάντα μέσα στο χώμα, ακόμη και αν το παίζουν ήρωες.

Μια μικρή ιστορική αποκατάσταση λοιπόν. Για τους πραγματικούς προδότες και τους ανθρώπους που χάνονται στη δίψα τους για δόξα.