«Να μπαίνουνε τα παιδιά φαντάροι στα 18», «Όχι, να μπαίνουνε όποτε θέλουνε», «Τι λέτε ρε; Καμία στράτευση! Να μην μπαίνουνε ποτέ!». Κρατάει χρόνια αυτή η κολοκυθιά και η αλήθεια είναι πως δεν λέει η μάνα να κάνει ποτέ.
Δύσκολα μπορείς να βγάλεις άκρη με το τι είναι σωστό και τι όχι, καθώς κάθε πλευρά έχει και τα επιχειρήματά της. Ο ΓιώργοςΠολυμενέας και ο Ντίνος Ρητινιώτης έχουν πιάσει το στασίδι τους σε κάθε μία από αυτές. Είπαμε να τους ντύσουμε με παραλλαγές, να τους πασαλείψουμε με φούμο και να τους αφήσουμε να δώσουν τη δική τους μάχη με φόντο το χακί.
Στράτευση στα 18, ο Ρητινιώτης
Μπορώ να τους καταλάβω όλους εκείνους που όχι απλώς τάσσονται κατά της στράτευσης στα 18 αλλά στέκονται απέναντι και στην υποχρεωτική θητεία εν γένει. Ο στρατός είναι μια θεσμική επινόηση πουέχει συνδεθεί με τις πιο ελεεινές σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας λειτουργώντας ως μέσο επιβολής ισχύος. Δικαιολογημένα πολλές φορές οι ιδεολόγοι αρνητές δεν θέλουν -όχι να υπηρετήσουν αλλά- ούτε να ακούσουν για χακί. Αδικαιολόγητα, όμως, παραβλέπουν το εξής: Όταν η ίδια θεσμική επινόηση χρησιμοποιήθηκε ως μηχανισμός προάσπισης κεκτημένων, κατέγραψε στο βιογραφικό της ορισμένα λαμπρά παραδείγματα διαφυλάσσοντας το υπέρτατο αγαθό, αυτό της Ελευθερίας. Θα μου πείτε, αν δεν υπήρχαν επιτιθέμενοι, δεν θα υπήρχε ανάγκη για άμυνα, όλοι θα ζούσαμε ειρηνικά κι αδερφωμένοι. Έλα όμως που διάβασε την τελευταία πρόταση η ανθρώπινη φύση και γέλασε με την ψυχή της...
Το σύστημα των διεθνών σχέσεων δεν έχει χτιστεί πανω στα θεμέλια της καλοσύνης. Είναι δομημένο από δρώντες που διψούν για ολοένα και μεγαλύτερη ισχύ, από δρώντες που δεν υποτάσσονται σε κανέναν άλλο νόμο πέρα από το δίκαιο του ισχυρού. Το στρατιωτικό σκέλος κάθε κρατικής δομής σε ένα τέτοιο περιβάλλον, δεν είναι επιλογή. Είναι μέσο επιβίωσης. Μέχρι, λοιπόν, να στηθεί εκείνο το φαντασιακό τραπέζι όπου ηγέτες, οικονομικά τραστ και λαοί θα αποφασίσουν μεταξύ τυρού και αχλαδίου πως τίποτα δεν έχουν να χωρίσουν, πορευόμαστε με αυτά που έχουμε. Και με εκείνα που επιτάσσει ο ρεαλισμός.
Ρεαλιστικό είναι, λοιπόν, πως γεωπολιτικά δεν έχουμε σταθεί και τόσο τυχεροί όταν η ιστορία μάς μοίραζε γειτόνους. Εξίσου ρεαλιστικό -όσο και δεδομένο- είναι το πρόβλημα της υπογεννητικότητας και της υποστελέχωσης ενός οργανισμού που δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς χέρια, πόδια και σώματα (αυτό που είναι σουρεαλιστικό, βέβαια, είναι η καθημερινότητα μέσα στον ελληνικό στρατό και ο ρόλος του στην εκπλήρωση του βασικού του σκοπού. Αυτό όμως είναι ένα άλλο, εξίσου μεγάλο ζήτημα). Και τέλος, νομίζω πως σε εξίσου ρεαλιστικά μονοπάτια κινείται η επιλογή του να εκπληρώσεις μια θητεία που δεν μπορείς να αποφύγεις, όσο πιο νωρίς μπορείς. Στα 18 που το αίμα ακόμα βράζει και δεν πρόκειται να φιλτράρει την παράνοια του να είσαι ντυμένος στα χακί και να κουβαλάς όπλο 15αυγουστιάτικα κάπου στα Μέγαρα. Στα 18 που τα υπολείμματα πειθάρχησης από το σχολείο μπορούν να σου φανούν χρήσιμα για τους επόμενους 9 μήνες που θα ζήσεις σε ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο τίποτα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς πειθαρχία. Στα 18 που το να κάνεις ένα διάλειμμα από την εκπαιδευτική διαδικασία, είναι λιγότερο οδυνηρό και κοστοβόρο από το αντίστοιχο που θα κάνεις στα 28 έχοντας βουτήξει στην (όποια) εργασιακή πραγματικότητα. Στα 18, λοιπόν. Για λέγε ρε συ Πολυμενέα...
Στράτευση στα 100, ο Πολυμενέας
Θα μπορούσα τίμια να ισχυριστώ ότι η υποχρεωτική στράτευση δεν είναι τίποτα άλλο παρά το φθηνό καύσιμο που συντηρεί την περίφημη «οικονομία του κοτομπέικον»: για να είμαστε βέβαιοι ότι σουβλατζίδικα, καφετέριες, ίντερνετ καφέ ξενοδοχεία, μεσίτες και ιδιοκτήτες ακινήτων στην επαρχία θα έχουν μόνιμα ένα εισόδημα, φροντίζουμε να φυτεύουμε και από ένα στρατόπεδο σε κάθε πόλη και έπειτα μετακινούμε υποχρεωτικά το προσωπικό του με μεταθέσεις. Είναι ένας μπακάλικος τρόπος για να κινούνται οι τοπικές οικονομίες. Ρίχνεις χρήματα στη Λαμία και η Λαμία τα επιστρέφει σε ψήφους.
Θα τα αφήσω όμως στην άκρη τα παραπάνω και θα το πάω πιο αληθινά.
Θυμάσαι πώς ένιωσες όταν τελείωσες το σχολείο; Εκείνη τη μέρα που δεν ήσουν πια μαθητής; Που σχεδίαζες να πας τις πρώτες διακοπές με τους φίλους σου; Που έψαχνες να βρεις καμιά part-time δουλειά γιατί ήσουν 18 και πρέπει να ζητάς λιγότερα από τους γονείς σου; Θυμάσαι με πόση προσμονή περίμενες να γνωρίσεις νέα κορίτσια στη σχολή και πόσο ωραία ένιωθες που πλέον μπορούσες να ζητήσεις από κάποια να πάτε ένα ποτό, γιατί μεγάλωσες πια και έτσι γίνεται το φλερτ (και όχι μόνο μέσω facebook).
Σκέψου όλα αυτά να πάρουν αναβολή επειδή πρέπει. Ακόμα και αν μιλάμε για μερικούς μήνες. Ακόμα και αν το γνωρίζεις χρόνια πριν ότι αυτό συμβεί. Είναι πρόβλημα.
Όταν οι συμμαθήτριές σου θα τρέχουν στην Πάρο εσύ θα πηγαίνεις στο Μοναστηράκι να αγοράζεις μάλλινες κάλτσες και σκελέες, και όταν θα επιστρέφουν εσύ θα παλεύεις με μια κουβέρτα του '73 να φτιάξεις υποφάκελο στο κρεβάτι σου. Ή θα μετράς μαχαιροπίρουνα στο μαγειρείο. Ή θα φυλάς μια αποθήκη πυρομαχικών με άχρηστα τουφέκια, που έχει για προστασία συρματοπλέγματα, συναγερμό, λουκέτα και κλειδαριές και κόντρα λουκέτα, και ίσα με δέκα κάμερες ασφαλείας. Παρόλα αυτά, πρέπει εσύ να τη φυλάς. Και ένας νυσταγμένος αξιωματικός πρέπει να περάσει στις 3:40 το πρωί για να βεβαιωθεί ότι όντως τη φυλάς. Υπέροχα όλα αυτά, δεν νομίζεις;
Όλη αυτή την αίσθηση της ελευθερίας των 18, ένα βράδυ νιώθεις ότι στην παίρνουν πίσω. Εκείνο το βράδυ που κοντοκουρεμένος ξυρίζεσαι μπροστά από τον καθρέφτη γιατί την επόμενη μέρα παρουσιάζεσαι. Στην πραγματικότητα το συνειδητοποιείς μερικές ώρες μετά, όταν στο θάλαμο γδύνεστε όλοι μαζί πολίτες και ντύνεστε στρατιώτες. Και αυτό το αίσθημα δεν αλλάζει ούτε γίνεται πιο εύκολα διαχειρίσιμο είτε είσαι 18, 22, 45 ή 100.
Όχι, η εννιάμηνη θητεία δεν είναι κάτι τρομερό –και ελάχιστες φορές θα υπάρχει σοβαρός λόγος να γκρινιάξεις. Είναι όμως ακατανόητη. Μεταξύ μας, και περιττή να το πεις, πάλι μέσα θα πέσεις.
