Η ανακοίνωση του θανάτου του έγινε με τον τρόπο που ανακοινώνονται πια οι θάνατοι, με ένα ποστ στο facebook. Αυτό που ήξερε όλος ο κόσμος από το ξημέρωμα, το έμαθα στις 06:56 το πρωί με τον τρόπο που επικοινωνούν οι γονείς με τα παιδιά τους. Με ένα sms από τον πατέρα μου: «Πέθανε ο Λέοναρντ Κοέν στα 82 του. Νομίζω ότι η Susanne πήγαινε ακόμα στην Ύδρα». Αυτό ήταν το ξημέρωμα μιας άσχημης μέρας. Όπως πολλές άλλες τη φετινή χρονιά, όπου η θλιβερή παρένθεση ( -2016) μπαίνει στις συζητήσεις μας (διαδικτυακές και μη) σχεδόν με μηνιαία συχνότητα.
Η αγάπη για τον Κοέν ήταν ένα από τα πρώτα from father-to-son κειμήλια που βρίσκονται στις αποσκευές μου. Να πω την αλήθεια, και οι δυο μου γονείς τον αγαπούσαν. Αν όμως πρέπει να συμπληρώσω το παραπάνω με μία δεύτερη αλήθεια, τότε οφείλω να παραδεχτώ πως ο πατέρας μου ήταν αυτός που τον αγαπούσε μάλλον περισσότερο και από τους τρεις μας.
Το πρώτο sms το διαδέχθηκαν και άλλα μέσα στην ημέρα, ακόμα και τώρα που γράφεται αυτό το κείμενο συνεχίζουν να έρχονται. Σκόρπιες κουβέντες από μια συνάντηση τους το Πάσχα του 1980, η πρώτη φορά που έπαιξε το «Suzanne» στη Λαγουδέρα, σε μια εκτέλεση που κράτησε κοντά 20 λεπτά (ίσως και πολύ παραπάνω), η συναυλία στο Λυκαβηττό μετά την κυκλοφορία του αποκηρυγμένου «The death of a lady’s man». Διάφορες σκόρπιες μικρές στιγμές, οι περισσότερες μεθυσμένες και περασμένες με μια-δυο στρώσεις θαμπάδας, από αυτή που βρίσκεις άφθονη στα ράφια με τις αναμνήσεις πριν από τέσσερις και πέντε δεκαετίες.
Προς αποφυγή παρεξηγήσεων και της όποιας καχυποψίας, ο πατέρας μου δεν ήταν ούτε αδελφός της Τζούντι Κόλινς -αυτή ανακάλυψε τον Κοέν στη Νέα Υόρκη- ούτε κολλητός του Τζον Χάμοντ, που ήταν ο άνθρωπος που τον έφερε στην Columbia για να ηχογραφήσει τον πρώτο του δίσκο το 1967, το «Songs of Leonard Cohen» -ένα ίσως από τα πιο σημαντικά πρώτα album στην ιστορία της μουσικής. Ήταν απλώς ένα πιτσιρικάς στα τελειώματα της εφηβείας, που πήγαινε τα καλοκαίρια του ‘60 για δουλειά στην Ύδρα και έτυχε να εργάζεται στο μαγαζί όπου σύχναζε ένας ποιητής από τον Καναδά (αυτή ήταν η επίσημη ιδιότητα του Κοέν μέχρι το 1967).
Πολύ πριν τα σημερινά μηνύματα, υπήρχαν τα ταξίδια με το κόκκινο Τoyοta Starlet από Πειραιά για Κέρκυρα, το δικό μας «Μανχάταν-Βερολίνο», όπου ακούγαμε από μια εξηντάρα raks το «Famous blue raincoat», και έπειτα όλες αυτές οι αφηγήσεις από τα καλοκαίρια στην Ύδρα, όχι πολλές αλλά υπεραρκετές ώστε να κάθονται μαζί μας σε τραπέζια και κυριακάτικους καφέδες.
Αν προσωπικά στεναχωριέμαι επειδή πέθανε ένας αγαπημένος τραγουδιστής, ποιητής, καλλιτέχνης (να ένα από τα πρώτα ερωτήματα με τα οποία έρχεσαι αντιμέτωπος με τον Κοέν: πώς θα τον οριοθετήσεις και θα τον τοποθετήσεις;), ο πατέρας μου έχασε ένα ήρωα. Δεν ξέρω αν ήταν ο μοναδικός που είχε. Ήταν όμως ο μοναδικός για τον οποίο μιλούσε με τον τρόπο που ταιριάζει στους παιδικούς ήρωες.
Ο Κοέν με τον δικό του εντελώς… συγγνώμη, αλλά δεν μπορώ να βρω επίθετο πιο κατάλληλο από το «κοενικό», τρόπο επηρέασε καθοριστικά αυτή τη γενιά που ενηλικιωνόταν στα 60s. Ήταν ένας παράξενος ακατέβατος παρόντας, σιωπηλός, αινιγματικός, ήρεμος, χαμένος σε ανατολίτικες φιλοσοφίες αλλά και εντελώς παραδομένος στο «εδώ» των γυναικείων κορμιών, σε αυτό το υγρό και ζεστό μυστήριο που βρίσκεται ανάμεσα στα πόδια τους. Κομμάτι των καλύτερων και πιο λαμπρών στιγμών της ροκ «μυθολογίας» και «σημειολογίας» των 70s, αλλά ταυτόχρονα άχρονος και έξω από αυτές.
Η ζωή του δεν έμοιαζε με μια σειρά ευτυχών/ατυχών, καίριων/δευτερεύουσων στιγμών, δεν υπήρχαν αυτό που λέμε εξάρσεις και υφέσεις. Όλη του η ζωή υφαινόταν όπως ο ιστός μιας αράχνης. Ήταν περίπλοκη στους απέξω, ο ίδιος όμως έβγαζε άκρη και κυρίως έβαζε πέντε λέξεις στη σειρά για να σου φέρουν την ψυχή στο στόμα.
Κανένας θάνατος δεν είναι πιο σημαντικός από κάποιον άλλο. Δεν αφήνουν όμως όλες οι απώλειες το ίδιο αποτύπωμα. Ο πατέρας μου, μαζί με εκατομμύρια άλλους, σηκώθηκε το πρωί με έναν κόμπο. Έσβησε ένα κομμάτι της μυθολογίας του. Έγινε λιγότερο άτρωτος. Και εγώ μαζί του.
