Όταν το μακρινό 2001 πρωτοκυκλοφόρησε στην Τουρκία το «Στρατηγικό Βάθος» (Stratejik Derinlik), ο μετέπειτα υπουργός εξωτερικών της χώρας και συγγραφέας του συγκεκριμένου βιβλίου Αχμέτ Νταβούτογλου, δεν φανταζόταν πως οι απόψεις που ξεδίπλωνε στις σελίδες του θα άρχιζαν σταδιακά να υλοποιούνται σε ορίζοντα δεκαετίας. Βλέπετε, στην ανατολή της νέας χιλιετίας, η Τουρκία έβρισκε τον εαυτό της να ακροβατεί στο διεθνές στερέωμα ως κράτος παρίας που τελούσε υπό την επίβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και αιμοραγούσε από τις εσωτερικές διαιρετικές τομές που παραδοσιακά την ταλαιπωρούν.
Επομένως, το να μιλάει κανείς την περίοδο εκείνη για μία Τουρκία που όχι μόνο θα σταθεί στα πόδια της ως βασικός περιφερειακός παίκτης, αλλά θα καταστεί μία δύναμη αυτόνομη και κυρίαρχη που θα αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο παγκοσμίως και θα μιλάει ως ίσος προς ίσο με τους μεγάλους παίκτες στα διπλωματικά τραπέζια, φάνταζε παράταιρο. Η πορεία των πραγμάτων τον δικαίωσε πλήρως καθώς η σύμπραξή του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έφερε στην επιφάνεια μια Τουρκία με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση (κινούμενη πολλές φορές στα όρια της θρασύτητας και της έκνομης πολιτικής συμπεριφοράς). Μια Τουρκία που έκανε τους δυτικούς συμμάχους της να νιώθουν αμήχανοι από τη σταδιακή μετατόπισή της προς την Ανατολή. Εκεί όπου ο σφετερισμός των γειτόνων της την έφερε πιο κοντά στην εκπλήρωση του οράματος του νεο-οθωμανισμού - παντουρκισμού.
Η μετατόπιση αυτή, βέβαια, δεν έχει μόνο πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές παραμέτρους. Αφορά, πολύ περισσότετρο, σε μια μετατόπιση ήθους και συμπεριφοράς της οποία βασικός υποκινητής είναι ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος. Σε αυτόν οφείλεται η σουλτανοποίηση της πολιτικής ζωής της χώρας, ο άκρατος συγκεντρωτισμός του πολιτικού συστήματος το οποίο από κοινοβουλευτική δημοκρατία δυτικού τύπου (με τις όποιες ανεπάρκειές του), έχει μετεξελιχθεί σε ένα μπασταρδεμένο πολιτειακό σύστημα με δημοκρατικά ψήγματα και αυταρχικό πυρήνα.
Photo: Stringer / Getty Images
Το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου ήρθε για να δώσει στον Ερντογάν τη νομιμοποιητική βάση για να κάνει ένα ακόμη άλμα προς τον ολοκληρωτισμό και να εντείνει τον έλεγχό του απέναντι στον στρατό. Στον θεματοφύλακα δηλαδή της κοσμικής Τουρκίας και κατεξοχήν εμπόδιο για την εκπλήρωση της νεο-οθωμανικής του ατζέντας. Τα όσα ακολούθησαν γνωστά, ενώ η χώρα μας μπλέχτηκε άθελά της στο μετα-πραξικοπηματικό παιχνίδι με την άρνησή της να εκδώσει τους 8 πραξικοπηματίες που κατέφυγαν στην Αλεξανδρούπολη.
Η σημερινή περαντζάδα του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ (ο οποίος αυτονόητα δεν είχε καμία ανάμιξη με το περσινό πραξικόπημα) παρέα με τους τρεις αρχηγούς των όπλων στις βραχονησίδες των Ιμίων, δείχνει ότι η κλιμάκωση είναι η απάντηση του Τούρκου Προέδρου σε κάθε ερώτημα. Δεν χρειάστηκε να κάνω ψυχογράφημα, ούτε ανακάλυψα την Αμερική μέσα από αυτή τη διαπίστωση. Μην ξεχνάμε πως μιλάμε για τον άνθρωπο που εμφατικά και με μαεστρία χρησιμοποιεί το προσφυγικό ως μοχλό πίεσης για τις σχέσεις του με τους Ευρωπαίους, για εκείνον που με τρόπο συστηματικό κλείνει το μάτι σε μια θεοκρατία δυτικού τύπου. Για τον ημισουλτάνο που συχνά-πυκνά εκστομίζει στοχεύσεις και διατυμπανίζει «θέλω» που φαντάζουν αδιανόητα στα δυτικά αυτιά. Για αυτόν που, στην τελική, χτυπάει την πόρτα της Δύσης τόσο ατσούμπαλα ώστε να προσφέρει «πάτημα» σε όσους δηλώνουν βέβαιοι πως δεν το κάνει απλά και μόνο για να τον υποδεχτούν ως ισότιμο μουσαφίρη, αλλά ως Εκείνον που θέλει -και δεν τον κρύβει- να διεκδικήσει κάποια μέρα ρόλο οικοδεσπότη.
