Ο Μπάρακ Ομπάμα θα μείνει στην ιστορία ως ένας από τους σημαντικότερους προέδρους στην ιστορία των ΗΠΑ –και αυτό ήταν κάτι που γνωρίζαμε πριν καν αναλάβει το προεδρικό το αξίωμα. Όταν είσαι ο πρώτος μαύρος πρόεδρος, όταν εκπληρώνεις αυτό που μέχρι πριν λίγα χρόνια έμοιαζε ακατόρθωτο, τότε δεν συζητάμε αν έπαιξες σωστά τα χαρτιά σου –κοιτάζουμε προσεκτικά και το δεύτερο μανίκι σου μήπως κρύβεις και εκεί κάποιον άσσο.
Ο Μπάρακ Ομπάμα θα μείνει στην ιστορία ως ένας από τους σπουδαιότερους προέδρους στην ιστορία των ΗΠΑ –και αυτό είναι κάτι που γνωρίζαμε μόλις ολοκληρώθηκε η πρώτη του θητεία. Εδώ δεν έχουμε όμως να κάνουμε με «παράσημο» που παραδόθηκε άμα τη εμφανίσει του προέδρου στο Οβάλ Γραφείο, αλλά με τις συνθήκες που χαρακτήρισαν την περίοδο της προεδρίας του. Εμφύλιοι, οικονομικές κρίσεις και πόλεμοι. Αυτά είναι τα υλικά από καταβολης του αμερικανικού κράτους που κάνουν έναν πρόεδρο των ΗΠΑ σπουδαίο (ή αποτυχημένο, αν δεν καταφέρει να επιβιώσει). Τηρουμένων των αναλογιών, ο Ομπάμα δοκιμάστηκε και στα τρία πεδία ήδη κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας.
Ο εμφύλιός του ήταν το Obamacare, η ριζική μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας που προσφέρει έστω και ένα υποτυπώδες δίχτυ ασφαλείας στους ασφαλισμένους και εξασφαλίζει ότι δεν θα πεθαίνουν άνθρωποι στα σκαλιά των νοσοκομείων. Για το Obamacare είχε να αναμετρηθεί με τα πυρά των παραδοσιακών αντιπάλων. Η επίθεση τους ήταν σφοδρή, πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα προξενούσαν ένα πολύ σοβαρό πλήγμα στον τότε νεοεκλεγέντα πρόεδρο και ουσιαστικά θα έθεταν σε αμφιβολία την επανεκλογή του. Ο νόμος πέρασε, με συμβιβασμούς μεν, αλλά πέρασε. Και η δουλειά ενός Προέδρου είναι να παίρνει αυτό που θέλει μέσα από συμβιβασμούς.
Στο μεταξύ, είχε να αντιμετωπίσει και μερικούς άλλους εμφυλίους ήσσονος σημασίας, όμως αρκετά φασαριόζικους. Η υπόθεση για την πραγματική του καταγωγή (το περίφημο πιστοποιητικό γέννησης) ήταν μια φαιδρή ιστορία, που έγινε λάβαρο στα χέρια του ακόμα πιο φαιδρού Τραμπ. Κατάφερε να την αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα, ψυχραιμία και στοιχεία. «Ο κύριος Τραμπ μπορεί τώρα να ασχοληθεί με άλλες πιο ενδιαφέρουσες υποθέσεις, όπως με το αν όντως πατήσαμε στο φεγγάρι ή τι συνέβη στo Roswell ή, τέλος, πού βρίσκονται κρυμμένοι ο Notorious και ο Tupac;», δήλωσε τη μέρα που παρουσίασε το πιστοποιητικό γέννησής του.
Η προεδρία Ομπάμα ήταν μια περίοδος αποκαταστάσης στα εσωτετρικά. Αποκατστάθηκε ο σεβασμός στους νόμους (κυρίως πο σεβασμός που πρέπει να επιδεινύει ο ίδιος ο πρόεδρος). Εδραιώθηκε η εμπιστοσύνη απέναντι στους θεσμούς. Κατακτήσεις καθόλου αυτονόητες μετά την οκτατία του Μπους.
Ο δικός του πόλεμος βρισκόταν -ως συνήθως- κάπου πολύ μακριά. Ο Ομπάμα κατόρθωσε να απαλλάξει τους Αμερικάνους από τον μεγαλύτερο συλλογικό φόβο που τους είχε στοιχειώσει ποτέ, τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Η δολοφονία του, μαζί με τη δολοφονία του Αουάρ αλ Αλάκι, είναι δύο από τα βασικά του επιτεύγματα της εξωτερικής πολιτικής επί των ημερών του. Το τρίτο είναι η αλλαγή του δόγματος των επεμβάσεων. Η εποχή των χερσαίων επιχειρήσεων (λόγω και των οικονομικών ζοριών) πέρασε ανεπιστρεπτί και πλέον τα σχέδια του «Πενταγώνου» εστίαζαν σε συγκεκριμένα-άτομα στόχους. Μπορεί αυτή η αλλαγή να μην παράγει τόσο πολύ «θέαμα» προς κατανάλωση, όμως, σε μια εποχή που η ζωή μιας πληροφορίας μετριέται σε shares, likes και retweets, ακόμα και ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο, όπως αυτό του Ομπάμα στην αίθουσα επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της επιχείρησης της σύλληψης του Μπιν Λάντεν, είναι υπεραρκετό.
Όπως συμβαίνει βέβαια με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ διαχρονικά, χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις, ασυνέπειες και ανακολουθίες. Δεν έλειψαν ούτε εδώ. Πλάι σε αυτές προστέθηκε και η κριτική για τη χρήση drones και φυσικά για το πόσο «φονικό» είναι αυτό το δόγμα, αφού ο στόχος είναι πλέον η δολοφονία των επικηρυγμένων εχθρών. Εξίσου διαχρονικά, τέτοιες συζητήσεις σπάνια βρίσκουν ζωτικό χώρο στην δημόσιο διάλογο εντός ΗΠΑ. Κρύβονται κάτω από το χαλί.
Φυσικά, θα θυμόμαστε και το ιστορικό πλέον «Todos sommos Americanos» που είπε κατά την επίσκεψη του στην Κούβα τον περισμένο Μάιο.
Η δική του κρίση δεν ήταν μόνο δική του. Σε αντίθεση όμως με το πώς χειρίστηκε και χειρίζεται το ζήτημα η Ε.Ε., ο Ομπάμα ξεχώρισε –έδωσε ένα διαφορετικό παράδειγμα. Προφανώς και υπάρχουν χαώδεις διαφορές ανάμεσα στις δύο περιπτώσεις και φυσικά ένα τέτοιο κείμενο (όπως και τα ταξί και οι μαζώξεις με τσίπουρο και μεζέδες) δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για οικονομικές αναλύσεις, ωστόσο, τόσο σε ζήτημα ουσίας όσο και εντυπώσεων, ο απερχόμενος πρόεδρος αναδείχθηκε νικητής. Εκτός από αυτό, ήταν ο μόνος «μεγάλος παίκτης» που, όλα αυτά τα χρόνια, βλέποντας το σκονισμένο και ρυπαρό από προσβολές πρόσωπό μας, βλέποντας μια χώρα με ανεπαρκείς ηγεσίες δεν δίστασε να μας προσφέρει ένα μαντήλι να σκουπιστούμε: χαλάρωση των πολιτικών λιτότητας και λύση στο ζήτημα της βιωσιμότητας του χρέους ήταν η μόνιμη επωδός του σε κάθε συνάντησή του με Ευρωπαίους ηγέτες.
Αν υπήρχε διαθέσιμος χώρος στο Rushmore, θα είχαν ήδη αρχίσει οι εργασίες για να σμιλευτεί η μορφή του δίπλα στους «πατέρες του έθνους». Σίγορα πάντως θα βρει η κορνίζα του θα πρέπει να βρει μια θέση στο κομοδίνο της Χίλαρι, σε περίπτωση που αυτή νικήσει. Ο Ομπάμα, ακόμα και τέσσερις μέρες πριν τις εκλογές, είναι αυτός που στην ουσία τρέχει την προεκλογική εκστρατεία των Δημοκρατικών.
Ο Μπάρακ Ομπάμα θα μείνει στην ιστορία ως ο πιο κουλ πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ –και αυτό είναι κάτι που μάλλον το υποπτευόμασταν στην αρχή, αλλά τώρα, λίγους μήνες πριν εγκαταλείψει οριστικά τον Λευκό Οίκο, είναι μια ακλόνητη πραγματικότητα. Το 2008, όταν ήταν για πρώτη φορά υποψήφιος, ζούσαμε στον αστερισμό των Blackberries, ενώ το iphone ήταν κάτι πολύ καινούργιο, όμορφο και ελαφρώς ακατανόητο. Το facebook ήταν κάτι που έμπαινες για να κάνεις τεστάκια με τους φίλους σου, το twitter μόλις είχε γεννηθεί και το buzzfeed μετρούσε μόλις δύο χρόνια ζωής.
Ναι, ήταν τυχερός που βρέθηκε στο κατάλληλό μέρος την κατάλληλη στιγμή, αλλά ταυτόχρονα ήταν τόσο οξυδερκής ώστε να αντιληφθεί τη δυναμική των μέσων, να συμπορευθεί με το hype τους και εν τέλει να αφήσει ως κληρονομιά ένα υποδειγματικό παράδειγμα για το πώς ένας ηγέτης μπορεί να διαχειρίζεται τα κοινωνικά δίκτυα και το internet και, ανάμεσα στα άλλα, να μας προσφέρει μερικές μερικές απολαυστικές playlists για τα καλοκαίρια μας.
Η επιτομή των παραπάνω συνοψίζεται σε αυτό το βίντεο:
Ήταν κουλ όμως και εκτός ψηφιακού τοπίου. Δεν δίστασε να τσαλακώσει τον εαυτό του, να χορέψει ζωντανά στην τηλεόραση με την Έλεν ντε Τζένερις, να τραγουδήσει στη διάρκεια πολιτικής του ομιλίας, να κάνει πλάκα με πιτσιρικάδες μέσα στο Λευκό Οίκο, να φορέσει VR γυαλιά και να απαντήσει με χιούμορ, καυστικότητα και αποφασιστικότητα εκεί που έπρεπε όταν έπρεπε. Η εικόνα του ήταν η εικόνα ενός ηγέτη είχε τα πάντα υπό έλεγχο, την κάθε στιγμή, το κάθε δευτερόλεπτο και που γνώριζε καλύτερα από τον καθένα πώς θα έκανε την κάθε στιγμή, τη δική του στιγμή. Το περίφημο Obama out, κατά τη διάρκεια της τελευταίας ομιλίας του στο ετήσιο Δείπνο των απεστελμένων δημοσιογράφων, είναι μία από αυτές.
Ο Ομπάμα θα αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο ως ο πιο σημαντικός, σπουδαίος και κουλ πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ. Επίσης, θα αποχωρήσει ως ο πρόεδρος που έδωσε πρόσβαση στην εξουσία σε πολλές μειονότητες και περιθωριοποιημένες ομάδες. Αυτά είναι «παράσημα» δικά του, αλλά η ιστορία θα κρίνει αν θα τα κρατήσει για πάντα στην κατοχή του. Αυτό όμως για το οποίο έχει ήδη αποφανθεί η ιστορία είναι πως αποχωρεί και τα πράγματα μόνο χειρότερα θα πάνε.
